Łabuńki Pierwszewieś w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w gminie Łabunie.
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1884 Łabuńki, wieś z folwarkiem w powiecie zamojskim, gminie i parafii Łabunie. Wieś leży na równinie nad rzeką Łabuńką, przy drodze bitej od Zamościa do granicy austriackiej w odległości 6 wiorst od Zamościa, 4 wiorsty od Łabuń i 25 wiorst od Tomaszowa. Gleba popielatka, pomieszana z piaskiem i borowiną. Piękny pałac tutejszy posiada bibliotekę (według noty słownika 4000 tomów) oraz zbiór obrazów i dzieł sztuki. Park otaczający pałac stanowi cel wycieczek letnich mieszkańców Zamościa. Była tu dawniej cerkiew grecko unicka, przeniesiona do Zamościa. W 1827 roku Łabuńki miały 47 domy i 336 mieszkańców, w roku 1884 68 domów i 728 mieszkańców w tej liczbie 682 katolików 9 ewangelików pozostali wyznania prawosławnego. Do włościan należy wówczas 65 osad i 1058 mórg ziemi. Według spisu powszechnego z 1921 r. – już 118 domów oraz 782 mieszkańców, w tym 9 Żydów i 3 Ukraińców. W 1648 roku stał w Łabuniach obozem Bohdan Chmielnicki, oblegając Zamość, i stąd na wieść o elekcji Jana Kazimierza cofnął się na Ukrainę. Dotąd jak pisze Chlebowski znajdują się tu okopy nazywane „szwedzkiemi”. Opis Łabuniek i widok pałacu podał Tygodnik Illustrowany z 1881 roku. W okresie okupacji niemieckiej 10 grudnia 1942 r. wieś została wysiedlona a ludność wywieziono początkowo do obozu w Zamościu, później częściowo do Oświęcimia, częściowo do Łaskarzewa.
Pałac - Łabuńki wraz z Łabuniami w XV wieku były własnością Oleskich, a w następnym stuleciu należały do Zamoyskich, lecz nie wchodziły w skład ordynacji. We wsi, położonej zaledwie kilka kilometrów od Zamościa (przy drodze do Tomaszowa Lubelskiego), obozował Bohdan Chmielnicki. Było to w 1648 r., gdy oblegał zamojską twierdzę, zaś w 1656 r. stacjonowało tu wojsko szwedzkie. Na początku XIX wieku właścicielem Łabuniek był Michał Wielhorski. Od niego kupił je były prezes sądów szlacheckich we Lwowie, Stanisław Grzębski, który zdecydował się wybudować pałac dla młodszej ze swych córek, Teofili. Budowę rozpoczęto w roku 1812. Jego córka, żona szambelana austriackiego, dopilnowała ukończenia budowy. Kolejni właściciele wyposażali rezydencję w meble, obrazy, rzemiosło artystyczne oraz rzeźby oraz stworzyli znaczącą bibliotekę. W czasie powstania listopadowego urządziła ona w pałacu szpital. Jej syn, Władysław, w 1865 r. sprzedał majątek Teodorowi Kaszowskiemu. Folwark, do którego należały jeszcze: Barchaczów, Bródek i Jatutów, stanowił jakby kombinat przemysłowo – rolny. W jego skład wchodziły młyny wodne, browar i duża gorzelnia. W zachowanych do dziś oficynach usytuowano stajnię, wozownię oraz oranżerię, a do zaprojektowania parku krajobrazowego właściciele zatrudnili architekta krajobrazu z Wiednia. Kres świetności łabuńskiej rezydencji położyły w roku 1920 wojska kozackie gen. Siemiona Budionnego. Kolejnej dewastacji dopuściły się w roku 1940 wojska rosyjskie. Na dole trzymali konie, a na górze spali, grali w karty. Zniszczyli wszystko. Podczas wojny pałac i przylegający do niego park uległy zniszczeniu, a mieszkańcy Łabuniek zostali wysiedleni (1942 r.). Do wyzwolenia w pałacu mieściła się szkoła podstawowa. W 1947 r. zabytkiem zainteresował się miejscowy nauczyciel, Stanisław Struzik, którego staraniem budynek został częściowo wyremontowany. Pośrodku pałacu jest portyk, wsparty na czterech kolumnach gotyckich. Ma charakterystyczne zwieńczenia. Zamiast typowego trójkątnego frontu, jest tam attyka. Pałacyk zaskakuje elewacją południową. Tutaj nad fasadą nie króluje portyk, ale niespotykany w dworach szlacheckich XVII i XIX w. taras. Wspiera się on na dziesięciu kolumnach. Z niego już tylko krok do ciągnącego się aż do rzeki Łabuńki parku. W dawnych salonach pałacu dziś mieści się Zgromadzenie Misjonarzy Krwi Chrystusa. W oficynach powstał Dom Świętego Ducha i Hospicjum Santa Galla.
Kaplica.
Zwierzyniec.
Umieszczone zdjęcia wykonano: sierpień 2014