Gniew miasto w woj. pomorskim, w powiecie tczewskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gniew, położone przy ujściu Wierzycy do Wisły
Gniew leży w widłach utworzonych przez Wisłę oraz uchodzącą do niej Wierzycę. Na tym odcinku Wisła płynie w Dolinie Kwidzyńskiej, która stanowi końcowy fragment tzw. Doliny Dolnej Wisły. Terytorialnie Gniew leży na skraju Pojezierza Starogardzkiego oraz Kociewia. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z 2500 lat przed naszą erą. W początkach naszej ery przebiegał tędy szlak bursztynowy, a już w IX wieku istniały dwa grody. Od X w. tereny te należały do państwa Polan i były częścią Pomorza Gdańskiego. Po podziale kraju przez Bolesława Krzywoustego Gniew wchodził w skład kasztelanii starogardzkiej. Później ziemie te przypadły książętom Świecia, a w 1229 (pierwsza pisemna wzmianka) od Sambora i Świętopełka otrzymało je oliwskie opactwo cysterskie. W drugiej połowie XIII w. Sambor odebrał Gniew cystersom i w 1276 przekazał krzyżakom w zamian za pomoc w walce ze Świętopełkiem. Zakon, dla którego była to pierwsza posiadłość na lewym brzegu Wisły, przejął gród ostatecznie w 1282. Ważne położenie strategiczne zdecydowało o budowie tu zamku. Po zbudowaniu warowni w 1297 krzyżacy w miejscu wcześniejszej słowiańskiej osady istniejącej wokół kościoła parafialnego[5], lokowali miasto na prawie chełmińskim i rozpoczęli akcję osadniczą. Od grudnia 1306 roku i hołdu książąt pomorskich w Byszewie ziemie, na których leżał Gniew wchodziły w skład terenów kontrolowanych przez Władysława Łokietka, do czasu zbrojnego opanowania Pomorza Gdańskiego przez Zakon Krzyżacki w latach 1308–1309.
Miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk w latach 1410–1466, w 1440 przystąpiło do Związku Pruskiego, by po pokoju toruńskim stać się częścią państwa polskiego, aż do czasu I rozbioru. W 1464 – zamek został zdobyty przez wojska polskie dowodzone przez Piotra Dunina, starostą królewskim, w latach 1464 - 1466, został rotmistrz Tomko z Młodkowa. W latach 1466–1472 starostą Gniewa był Jakub Kostka[6], herbu Dąbrowa, syn Nawoja Kostki[7] z Rostkowa. Pełnienie tej funkcji potwierdza zezwolenie wydane przez króla Kazimierza Jagiellończyka Pawłowi Jasieńskiemu na wykup dóbr na Żuławach i starostwa gniewskiego. Po nim starostą był Fabian Mgnowski, od grudnia 1472 do marca 1483. A od 1483 do 1503 starostą był Sebastian Mgnowski. Kolejnym starostą gniewskim był Czema Achacy(syn) – wojewoda pomorski, starosta gniewski, 1565–1572. W latach 1623–1667 starostą gniewskim był książę Albrecht St. Radziwiłł. Po nim starostą gniewskim od 16 marca 1667 był Jan Sobieski, późniejszy król Polski, który zbudował tu m.in. Pałac Marysieńki dla swojej żony Marii Kazimiery. Następnym starostą gniewskim, po rodzie Sobieskich, od 1699 do 1724 został Michał Zdzisław Zamoyski, syn Marcina. W 1626 podczas II wojny polsko-szwedzkiej w okolicach Gniewa doszło do starcia między siłami Rzeczypospolitej i Szwecji. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wojsk Gustawa Adolfa. Była to druga w historii porażka polskiej husarii. Miasto podupadło na tle ogólnego kryzysu gospodarczego i politycznego Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w. Kiedy wskutek I rozbioru Polski w 1772 Gniew wcielony został do Prus, liczył sobie zaledwie 850 mieszkańców. W 1807 przez miasto przeszły zmierzające w kierunku Gdańska polskie oddziały generała Dąbrowskiego. W latach 1818–1823 wzniesiony został na rynku kościół ewangelicki.W 1905 Gniew liczył 4033 mieszkańców, z czego niemal 43 proc. stanowiła ludność niemiecka. Na mocy traktatu wersalskiego Gniew w 1920 wrócił do Polski. W 1921 wielki pożar bezpowrotnie spustoszył wnętrza zamku. Od 1929 w mieście wydawano codzienną gazetę „Dziennik Gniewski”. W czasie II wojny światowej hitlerowcy urządzili w zamku obóz dla przymusowo wysiedlanej ludności polskiej z Tczewa i okolic. Pod koniec wojny Niemcy zażarcie bronili miasta, aby osłonić drogę odwrotu z Tczewa i Gdańska. Ostateczne zakończenie walk nastąpiło 7 marca 1945. II wojna światowa zakończyła wielowiekową koegzystencję ludności polskiej i niemieckiej w mieście. W 1957 rozebrany został kościół ewangelicki. W 2013 roku zawiązało się Stowarzyszenie „Galeria Piłsudskiego”, zrzeszające podmioty gospodarcze działające przy ul. Piłsudskiego w Gniewie.
Zamek w Gniewie to najpotężniejsza twierdza Zakonu Krzyżackiego na lewym brzegu Wisły. Zbudowana na przełomie XIII i XIV wieku była domem komturów krzyżackich, a w czasach polskich siedzibą starostów. W wieku XIX, wielokrotnie przebudowywany (spichlerz, więzienie), ostatecznie spłonął w Wielkim Pożarze w 1921 roku. Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie dołożył wielu starań aby ostatecznie w 1283 roku objąć swym władaniem ziemię gniewską, pierwszą swą posiadłość na lewym brzegu Wisły. Lokowane na prawie chełmińskim w Roku Pańskim 1297 miasto stanęło u boku Zamku typu konwentualnego, którego bryła obok kościoła świętego Mikołaja do dziś stanowi charakterystyczną dominantę panoramy południowej Gniewu. Zamek jako siedziba konwentu i komtura w czasach zakonnych był głównym ośrodkiem politycznym i gospodarczym komturstwa. Mimo daleko idącej samodzielności samorządu miejskiego władza zakonu skutecznie czuwała nad swymi miejskimi poddanymi. Położenie strategiczne pozwalające na kontrolę szlaku wodnego i lądowego wyznaczało wyjątkowe militarne cechy domu konwentu i systemu fortyfikacyjnego Miasta i Zamku.
Pałac Marysieńki
Hotel Rycerski GNIEW
Inne budynki
Widoki na Wisłę
Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2013