Lidzbark Warmińskimiasto w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba powiatu lidzbarskiego oraz gminy wiejskiej Lidzbark Warmiński.
Lidzbark Warmiński położony jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Leży w historycznej Warmii, w widłach rzek Łyny i jej dopływu Symsarny oraz na styku trzech mezoregionów: Niziny Sępopolskiej, Pojezierza Olsztyńskiego i Wzniesień Górowskich. Lidzbark Warmiński od 1350 r. do XIX wieku był stolicą Warmii i dawniej jej największym miastem. Miasto było centrum wiary i kultury w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, często dlatego też nazywano je Perłą Warmii. Przez długi czas było pod panowaniem biskupów warmińskich. Był to też znaczny ośrodek gospodarczy ustępujący swym znaczeniem na Warmii tylko Braniewu. W mieście znajduje się zamek biskupów warmińskich, który za dużą wartość artystyczną i historyczną w skali światowej, uznany został za pomnik historii, dawniej zaliczany do zabytków klasy "0" (według nieaktualnej od 1973 r. klasyfikacji zabytków). W mieście znajduje się zakład mleczarski Polmlek, główna siedziba grupy mleczarskiej Warmia. Stacjonuje tu i ma swój garnizon 9 Warmiński Pułk Rozpoznawczy.W Lidzbarku Warmińskim co roku na przełomie sierpnia i września odbywają się Lidzbarskie Wieczory Humoru i Satyry. W listopadzie zaczynają się Lidzbarskie Starcia Kabaretowe (eLeSKi), odbywają się one co 3 miesiące aż do maja. Lidzbark Warmiński jest miasteczkiem, które w ostatnich latach coraz szybciej się rozwija. Wielość zabytków i imprez kulturalnych oraz sportowych o europejskim zasięgu przyciąga do miasta coraz więcej turystów.
Zabytki, jeziora, doskonała baza noclegowa, regionalne imprezy, pyszne jedzenie – to wszystko znajdziesz w Lidzbarku Warmińskim. a my tego doznaliśmy osobiście. Położone w sercu Warmii w zakolu dwóch rzek Łyny i Symsarny, w otoczeniu jezior i lasów Lidzbark spełnia wszystkie kryteria miejsca na idealny urlop dla całej rodziny. Zabytki, niezwykła historia tego miasta, atrakcje kulturalne, niezła baza hotelowa oraz ogromne możliwości rekreacji stanowią o wyjątkowości tego miejsca.
Wysoka Brama (właściwie: przedbramie) - do dzisiaj w Lidzbarku z trzech bram zachowała się jedna. Jest to przedbramie zwane Wysoką Bramą, przy której znajdował się niegdyś barbakan (usunięty w r. 1868). Jest to najbardziej monumentalny zabytek tego typu na Warmii i Mazurach; przypomina Bramę Holsztyńską w Lubece. Ta gotycka budowla powstała w latach 1466-1478 r. Górną część przemurowano około 1850 roku. Jest czteropiętrowa, a po dwóch bokach ma dwie półokrągłe baszty, połączone ze sobą głównym korpusem bramowym. W środkowej części bramy znajduje się ostrołukowy przejazd. Fasada budynku ozdobiona jest od swej strony zewnętrznej na ścianach najwyższego piętra fryzem o łukach z profilowanej cegły, oplatającym zygzakiem koronę murów. Widnieją też tutaj cztery blendy oraz 4 tarcze. Dawniej łączyła ją z właściwą bramą w murach miejskich murowana szyja o długości około 20 m.
Mury obronne i układ urbanistyczny - zaraz po połowie XIV w. zaczęto otaczać miasto murami z basztami i bramami. Od wschodu, południa i części zachodu świetną naturalną ochroną była Łyna. Mury tu też były osłonowe, słabsze. Od północy powstały masywne mury z licznymi basztami i sucha fosą. O ich ogromie może świadczyć fakt, że zachowały się do dzisiaj. Budowę fortyfikacji zakończono w 1357 r. Przez lata dobudowywano do murów małe domki biednych mieszkańców. Mury stały się dla nich ochroną, zachowały się bowiem dwa domy XV-wieczne. Układ urbanistyczny podlega ochronie prawnej na obszarze 50-200 m od murów miejskich.
Kolegiata św. Piotra i Pawła wraz z klasztorem i wikarówką – W 1315 roku na miejscu aktualnego kościoła stała drewniana bazylika, przypominająca tę z Fromborka. W końcu XIV w. dobudowano wieżę o drewnianym zakończeniu i przyległe do niej kaplice. Jest budowlą późnogotycką, murowaną, orientowaną. Otoczona skarpami uskokowymi, posiada sklepienia gwiaździste. Wieżę wieńczy barokowy hełm trójlatarniowy, a na nim chorągiewka z herbem biskupa Potockiego. Po 1698 r. kościół przebudowano na barokowy, a w 1870-1872 regotyzowano. W latach 1892-1896 dobudowano trójnawowe bazylikowe prezbiterium, zakrystię i boczne kruchty.
Dawny kościół ewangelicki - najwybitniejszy przykład architektury protestanckiej na Warmii, wybudowany w latach 1818-1823 ze środków Fryderyka Wilhelma III. Projekt budowli wykonano w Wyższej Deputacji Budowlanej (Oberbaudeputation) w Berlinie. Uważa się, że był on inspirowany twórczością Karola Fryderyka Schinkla, który w tamtym czasie kierował placówką projektującą ów budynek. Architektura budowli inspirowana była twórczością z różnych stylów i epok i charakteryzuje się połączeniem nowatorskich struktur kompozycji i estetyki. Takie rozwiązania można odnaleźć nieco później w twórczości Schinkla. Kościół wystawiony w konstrukcji ryglowej, na kamiennej podmurówce, oszalowany, stanowi trójnawową, pięcioprzęsłową bazylikę emporową, z płytkim prezbiterium od północy i dwuwieżową fasadą od południa. We wnętrzu umieszczone są empory wsparte na czworobocznych słupach, otwarte do nawy głównej szerokimi półkolistymi arkadami. Jest pseudoromańską bazyliką, aktualnie cerkwią prawosławną.
Ratusz - była siedziba władzy miejskiej powstała na przełomie XIX i XX wieku. Wybudowany z czerwonej cegły, pokryty jest dwuspadowym dachem. Podobnie jak inne eklektyczne ratusze charakteryzuje się bogatym wystrojem elewacji, szczególnie widocznym w części frontowej. Ratusz mieści się przy ulicy Ratuszowej, wybudowany na planie litery "L", wyróżnia się dużym neogotyckim wykuszem, położonym w narożniku budowli. Podwieszony na dużym wsporniku wykusz, zakończony zębatą blankowatą attyką pokryty jest blaszanym namiotowym hełmem z iglicą na szczycie. Od ulicy Ratuszowej wyróżnia się trójkątny szczyt przedzielony symetrycznie blendami i lizenami, zakończony czworokątnymi fialami. Wejście do budowli prowadzi przez portyk wgłębny zamknięty półkoliście, tak jak wielkie parterowe okna.
Pałacyk letni biskupi "Oranżeria Krasickiego" – tzw. oranżeria, to barokowo-klasycystyczny pawilon ogrodowy, wzniesiony w latach 1711-1724 dla biskupa Teodora Potockiego, rozbudowany ok. 1770 roku dla biskupa Ignacego Krasickiego. Przebudowa objęła dobudowę skrajnych pomieszczeń, wykonanie owalnych okien sali głównej i ujednolicenie elewacji zewnętrznej. Obiekt nabrał w ten sposób cech barokowego klasycyzmu stanisławowskiego.
Popiersie Ignacego Krasickiego - pomnik Ignacego Krasickiego dłuta Edwarda Jurjewicza znajduje się w jego dawnych ogrodach, niedaleko oranżerii, przy ul. Mławskiej. Na postumencie widnieje napis: "Ignacy Krasicki, 1735-1801, Biskup Warmiński, Książę Poetów Polskich". Został on odsłonięty z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Lidzbarka Warmińskiego w 200. rocznicę śmierci pisarza, biskupa i poety, który w Lidzbarku Warmińskim mieszkał przez 29 lat.
Zamek budowano w latach 1350-1401. Prace budowlane rozpoczęto w rok po przeniesieniu z Ornety (niem. Wormditt) do Lidzbarka Warmińskiego (niem. Heilsberg) siedziby biskupów warmińskich. Rozpoczęta budowa zamku w jego pierwotnym kształcie realizowana była przez biskupów, od Hermana z Pragi do Henryka Sorboma. Budynek wzniesiono na planie czworoboku o wymiarach 48,5x48,5 m. W czasie kadencji biskupa Sorboma dziedziniec zamku otoczony został dwukondygnacyjnymi krużgankami. Wybudowany w widłach rzek Łyny i Symsarny, zamek chroniony był dodatkowo murami obwodowymi i fosami od południa i wschodu (wschodnia fosa równoległa do Symsarny). W części południowej zamku zlokalizowano przedzamcze. Dojazd do zamku z miasta odbywał się przez Bramę Młyńską po moście przez Łynę do jakby północnego przedzamcza, gdzie umiejscowiony był młyn wodny. Dalej przejechać trzeba było wzdłuż zachodniej strony zamku przez kilka bram do przedzamcza od strony południowej. Przedzamcze to od zamku właściwego oddzielone było suchą fosą. Po przejechaniu mostu na wymienionej fosie można było się dostać na dziedziniec zamkowy przez bramę usytuowaną w centralnej części skrzydła południowego. Bryłę zamku w narożu północno-wschodnim zdobi wieża wysoka, a w pozostałych narożach wieżyczki na konsolach. Wieżyczki te dobudowano po pożarze zamku w 1442 roku. Ostateczny kształt uzyskały one w czasie rządów biskupa Watzenrode.
Zamek posiada piwnice, które służyły jako magazyny żywności i więzienie; w ich w części znajdowały się również piece do ogrzewania zamku ciepłym powietrzem. Obecnie część piwnic pod skrzydłem wschodnim przeznaczona jest na sale ekspozycyjne (elementy architektury ogrodowej i armaty z herbami biskupów). W pomieszczeniach parteru głównej bryły zamku znajdowały się: w skrzydle zachodnim kuchnia, w północnym browar i piekarnia, we wschodnim magazyny żywnościowe, w południowym zbrojownia i szkoła dla chłopców pruskich. Dziedziniec lidzbarskiego zamku ze względu na krużganki przypomina dziedziniec Królewskiego Zamku na Wawelu. Z dziedzińca przechodzi się po kamiennych schodach (z początków XVII wieku) na główną kondygnację, gdzie znajdują się pomieszczenia reprezentacyjne.
Architektura zamku uzupełniona była przez pałac (zamek średni), dobudowany w 1673 przy skrzydle południowym przez biskupa warmińskiego Wydżgę. Z pałacu tego korzystało 8 biskupów. Pałac został rozebrany w latach 1839-1840. Pozostał po nim zarys fundamentów – między południowym skrzydłem zamku oraz suchą fosą znajdującą się między zamkiem a południowym przedzamczem. Na dziedzińcu przedzamcza w centralnym miejscu znajduje się barokowy pomnik św. Katarzyny z 1756, ufundowany przez biskupa Grabowskiego. W II poł. XIX w. restaurację zamku prowadził konserwator królewski Ferdinand von Quast. Przedzamcze otoczone jest trzema skrzydłami budowli, które na przestrzeni wieków zmieniały kształt i charakter. Skrzydło wschodnie w obecnej postaci – pałac ufundowany przez biskupa Grabowskiego – użytkowany był przez wójta krajowego i pełnił funkcję sądu. Skrzydło południowe dobudowano pod koniec XVIII w. przy murze łączącym skrzydło wschodnie z zachodnim. W narożu południowo-wschodnim przedzamcza zachowała się baszta cylindryczna (stan z XVI w.), a w części centralnej skrzydła południowego wieża bramna z XIV wieku. Najwcześniej, w XIV w., powstało skrzydło zachodnie przedzamcza, które obecny kształt ma od połowy XVIII wieku.
Restauracja na zamku.
Zdjęcia ze spaceru wokół zamku.
Widoki z zamku.
Zamek widziany z miasta.
Spotkani niecodzienni goście zamku.
Cerkiew Świętych Cyryla i Metodego - cerkiew greckokatolicka w Lidzbarku Warmińskim. Jest to nowoczesna świątynia, przebudowana w latach 1994-1998. W 1993 roku Rada Miejska Lidzbarka Warmińskiego przekazała grekokatolikom dokument w sprawie przekazania budynku (dawnego magazynu nawozów) na cerkiew przy ul. Wyszyńskiego 8. W roku następnym podpisano w Urzędzie Miasta stosowny akt notarialny, sankcjonujący własność budynku na rzecz parafii. Nabożeństwa w niej są odprawiane od 1996 roku (wcześniej nabożeństwa odprawiane były w kaplicy rzymskokatolickiej przy kościele św. św. Piotra i Pawła). W 1997 roku wstawiono ikonostas. W maju 1998 roku cerkiew została poświęcona przez metropolitę przemysko-warszawskiego abp. Jana Martyniaka. Przy cerkwi znajduje się nowo wybudowana plebania. Teren przycerkiewny został ogrodzony. W 2007 roku na 15 - lecie parafii, przy cerkwi został postawiony drewniany krzyż. W 2011 roku cerkiew została ocieplona i pomalowana. Posiada jedną kopułę.
Raz do roku, w sierpniu, Lidzbark Warmiński staje się najweselszym zakątkiem Polski. U stóp XIV-wiecznego zamku, dawnej rezydencji księcia biskupa Ignacego Krasickiego, mistrza bajek i satyry, odbywają się Biesiady Humoru i Satyry. To najstarszy w Polsce przegląd kabaretów, organizowany od 1976 r. Na lidzbarskiej estradzie występują najpopularniejsze polskie kabarety, prezentują się najlepsi autorzy. Dzięki telewizyjnym transmisjom impreza znana jest w całym kraju. Barwny korowód na ulicach miasta i koncerty w amfiteatrze można oglądać w czasie odbywających się w połowie sierpnia Dni Lidzbarka. Ulica Feliksa Kaczyńskiego, wybitnego lidzbarskiego pedagoga, jest jednocześnie Aleją Gwiazd Kabaretu na wzór słynnej Promenady Gwiazd w Międzyzdrojach. Mają tu swoje gwiazdy m.in. zwycięzcy Lidzbarskich Wieczorów Humoru i Satyry. Alejka znajduję się nad rzeką Symsarną, obok amfiteatru. Mieści się na niej Aleja Gwiazd Kabaretu, na której upamiętnieni zostają m.in. zdobywcy Złotej Szpilki - głównej nagrody na Ogólnopolskim Przeglądzie Kabaretów, znanym jako Lidzbarskie Wieczory Humoru i Satyry. Pierwsza gwiazda należała jednak do Kabaretu Starszych Panów, który oczywiście w Lidzbarku Warmińskim nigdy nie wystąpił, ale stał się kultowym wzorcem polskiej sztuki kabaretowej. Swoje gwiazdy mają tu też m.in.: Grupa MoCarta, Kabaret Moralnego Niepokoju, Ireneusz Krosny, Artur Andrus, Grupa Rafała Kmity, Krzysztof Daukszewicz z Kabaretu Gwuść, Krzysztof Jaślar. Swoją tablicę ma także Jan Kaczmarek (w imieniu nieżyjącego artysty odsłonili ja w sierpniu 2013 roku członkowie kabaretu Elita Stanisław Szelc oraz Jerzy Skoczylas), a także nieistniejący już Kabaret Snobów (odsłaniali ją Bartłomiej Zdanowicz i pochodzący z Lidzbarka Warmińskiego Radosław Bielecki - obecnie Kabaret Neo-Nówka).
Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2016