Kaliszmiasto na prawach powiatu, w województwie wielkopolskim, położone na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad Prosną, u ujścia Swędrni; historyczna stolica Wielkopolski,
Ponadto to drugi co do wielkości ośrodek województwa wielkopolskiego, siedziba powiatu kaliskiego, główny ośrodek aglomeracji kalisko-ostrowskiej i Kalisko-Ostrowskiego Okręgu Przemysłowego; siedziba kurii diecezji kaliskiej. Od 1314 do II rozbioru Polski Kalisz był stolicą województwa kaliskiego. Następnie został stolicą departamentu kaliskiego w Księstwie Warszawskim, w Królestwie Polskim stolicą województwa (do 1837), później (w latach 1837–1845 i 1867–1918) stolicą guberni. W latach 1975–1998 był stolicą województwa kaliskiego. Znajdują się tu teatry, muzea, filharmonia, liczne galerie i organizowane są festiwale. Rozwinięty rynek mediowy – liczne gazety lokalne, radio, telewizja. Kalisz jest najstarszym miastem na ziemiach polskich; w roku 1960 święcił uroczyście 1800-lecie swojej udokumentowanej historii. Tyle właśnie wieków minęło bowiem od czasu, gdy starożytny geograf Klaudiusz Ptolemeusz odnotował istnienie na ziemiach polskich osiedla pod nazwą Kalisia. Następne wzmianki pisane o nim zaczną się pojawiać dopiero po upływie tysiąca lat, ale intensywne poszukiwania archeologiczne prowadzone po II wojnie światowej potwierdziły wiarygodność starożytnego przekazu. Odkryły one w okolicach Kalisza ślady osadnictwa sięgającego aż po epokę brązu (XVII-VII w. p.n.e.).We wczesnej epoce żelaza (około 700-400 lat p.n.e.) istniały na obszarze dzisiejszego miasta co najmniej dwie zwarte osady mogące nosić tę nazwę. Pochodzi ona od źródłosłowu "kał", w znaczeniu: błoto, bagno, od którego wzięło zresztą na obszarze ziem polskich swą nazwę wiele miejscowości, jak np. Kałek, Kaliska, Kaliszcze, Kalsko itp. Nazwy te nawiązują do terenu, na którym powstały dane osady. Tak było i w przypadku Kalisza, położonego w podmokłej dolinie Prosny. Narzekania na błotniste drogi prowadzące przez Kalisz częste były zresztą także i w czasach późniejszych. Dotyczyło to szczególnie wiosennych roztopów. Niemniej jednak okolica była tu na tyle dostępna, że mogła funkcjonować względnie łatwa przeprawa przez rozlewiska Prosny. Liczne znaleziska świadczą też o rozwoju kaliskiego zespołu osadniczego w I tysiącleciu n.e. Udokumentowane zostało istnienie luźnych osad na gruntach Majkowa, Tyńca, Dobrca oraz wsi sąsiednich. Zakładano je najczęściej na piaszczystych wzniesieniach w dolinie Prosny, z reguły u ujścia jej dopływów: Pokrzywnicy, Swędrni. Archeolodzy wskazują na gęstość sieci dróg w tej okolicy, wśród których "szlak bursztynowy" wiodący z imperium rzymskiego na wybrzeża Bałtyku odgrywał największą rolę. Ciągłość osadnictwa w okolicy Kalisza, także po upadku starożytnego Rzymu, potwierdzają jednoznacznie najnowsze badania archeologiczne. Początki osady odsłoniętej niedawno przy ul. Wydarte datowane są na VII w .n.e., choć jej rozkwit przypadł dopiero na początek następnego tysiąclecia. Mieszkańcy tych osiedli żyli głównie z rolnictwa; we wcześniejszych wiekach także łowiectwo odgrywało znaczniejszą rolę, później wzrosło znaczenie hodowli. Znane były również zajęcia rzemieślnicze: tkactwo, kowalstwo, garncarstwo. Zapewne i wymiana handlowa musiała być dla Kalisza źródłem dochodów. W każdym razie liczne znaleziska monet świadczą, że osada była często odwiedzana przez obcych kupców. Sensacją stało się znalezienie w 1927 r. w Zagorzynku "skarbu" zawierającego około 20 kg srebrnych monet rzymskich z II i III wieku naszej ery. Pod koniec I tysiąclecia Kalisz był osiedlem otwartym nie posiadającym urządzeń obronnych. Sytuacja uległa stopniowo zmianie w końcu IX w., gdy w miarę wzrostu znaczenia strategicznego otwarte skupisko osadnicze przekształciło się w osadę grodową. Najstarszy gród był usytuowany na tzw. Zawodziu, obok istniejącego tam już osiedla, któremu przypadła funkcja podgrodzia. W X wieku gród został otoczony wałem obronnym. W pobliżu grodu rozwinęła się otwarta osada targowa, stanowiąca zarazem skupisko rzemieślnicze i nabierająca stopniowo cech "miejskich". Nadal jednak podstawową rolę w życiu mieszkańców kaliskiego kompleksu osadniczego odgrywało rolnictwo. Uprawiano wszystkie znane gatunki zbóż. Posługiwano się żarnami obrotowymi. W użyciu były też różnorodne narzędzia żelazne, wytwarzane na miejscu, na co wskazują zachowane szczątki pieców hutniczych. Znaleziony na terenie miasta bogato wyposażony grób kowala świadczy, że zawód ten cieszył się dużym powodzeniem. O poziomie życia mieszkańców osady mówią też inne pozostałości grobowe z końca pierwszego tysiąclecia, wśród których występują także różne przedmioty i ozdoby z importu. W ogóle bogate znaleziska monet z X-XI wieku wskazują na znaczenie Kalisza jako centrum rynku regionalnego.
Główny Rynek w Kaliszu - główny rynek Śródmieścia w Kaliszu, prostokątny, u zbiegu 10 ulic, wytyczony w XIII wieku. Centralne założenie miasta lokacyjnego na prawie średzkim. Na Głównym Rynku i w jego sąsiedztwie znajdują się ważne zabytki Kalisza, takie jak Ratusz, Katedra św. Mikołaja Biskupa, Park Miejski czy Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika. Do końca XIX wieku na Głównym Rynku wokół ratusza usytuowane było miejsce targowe. Zabudowa Głównego Rynku pochodzi z lat 20. i 30. XX wieku, wzniesiona po zburzeniu Kalisza. Na przestrzeni lat, obecna nazwa Główny Rynek podlegała częstej zmianie. Otoczenie ratusza nazywano potocznie Rynkiem, w latach 1925-1930 funkcjonujący jako Główny Rynek, 1930-1939 Plac 11 Listopada, 1939-1945 z niem. Rathausplatz, po 1945 Plac Bohaterów Stalingradu. W 1990 przywrócono historyczną nazwę Główny Rynek.
Ratusz w Śródmieściu Kalisza, neoklasycystyczny, wzniesiony w latach 1920–1924 staraniem Komitetu Odbudowy Kalisza według projektu Sylwestra Pajzderskiego w oparciu o wcześniejsze projekty Stefana Szyllera, wpisany do rejestru zabytków w 1993. Wcześniej w jego pobliżu stał dwupiętrowy ratusz gotycki z wieżą, wzmiankowany po raz pierwszy w 1426 roku. Ratusz ten został przebudowany w stylu renesansowym w XVI wieku. Budynek ten spłonął w 1792 roku. Kolejny ratusz zbudowano w 1888 roku według projektu Józefa Chrzanowskiego. Gmach ten spłonął w 1914 roku zniszczony przez wojska pruskie. W 2006 Narodowy Bank Polski wyemitował obiegową monetę okolicznościową o nominale 2 zł w serii „Historyczne Miasta Polski” z wizerunkiem ratusza w Kaliszu. W 2014 podczas prac remontowych odkryto fragmenty murów XIX-wiecznego ratusza z zachowanymi łukami.
Katedra św. Mikołaja Biskupa - kościół wzniesiony w latach 1253-1257 w stylu gotyckim z fundacji Bolesława Pobożnego. Wielokrotnie przebudowywany. Posiada trzy nawy, wieżę oraz kaplicę w stylu neogotyckim, dekorowaną malowidłami i witrażami Włodzimierza Tetmajera. Ołtarz główny barokowy, wzniesiony w 1662. W 1992 kościół podniesiony przez Jana Pawła II do rangi katedry diecezji kaliskiej. Znajduje się przy ul. Kanonickiej 5. Ingres pierwszego biskupa kaliskiego Andrzeja Wołłowicza do kościoła św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu odbył się 4 lipca 1819. W 1973 z kościoła skradziono obraz Petera Paula Rubensa Zdjęcie z krzyża, zakupiony w pracowni malarza w Antwerpii w 1620 i sprowadzony do Kalisza w 1621. W katedrze pochowany jest m.in. Stanisław Kobierzycki. W świątyni chrzest św. przyjęli Adam Asnyk, Mieczysław Smorawiński, a ślub wzięła Maria Konopnicka.
Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - kościół w Śródmieściu, przy placu św. Józefa, wzniesiony w 1353 z fundacji abpa Jarosława Bogorii w miejscu wcześniejszego, przebudowany po 1790, późnobarokowy, z gotyckim prezbiterium; kościół farny, od 1359 kolegiata, od 1978 bazylika mniejsza; wpisany do rejestru zabytków w 1965; narodowe sanktuarium św. Józefa z Nazaretu. Znajduje się tutaj obraz Świętej Rodziny, przed którym w czerwcu 1997 modlił się papież Jan Paweł II. Co roku świątynię odwiedza ponad 200 tys. pielgrzymów z całej Polski, głównie rzemieślników.
Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika - rzymskokatolicki kościół parafialny, należący do zakonu franciszkanów konwentualnych. Kościół powstał z fundacji księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego i jego żony błogosławionej Jolanty. Kościół wczesnogotycki z XIII wieku - z tego czasu zachowane wydłużone prezbiterium ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym i ostrołukowymi oknami z kamiennymi maswerkami. Nawy z około połowy XIV wieku, po pożarach 1537 i 1539 odbudowane przez A. Fontanę w latach 1599-1632 z tego czasu bogata późnorenesansowa dekoracja stiukowa sklepień. Wyposażenie wnętrza barokowe i rokokowe. W głównym ołtarzu późnobarokowym z 1758 obraz Franciszka Smuglewicza, wskrzeszenie Piotrowina, poniżej obraz Madonny z Dzieciątkiem z początku XVII wieku, malowany przez K. Kurcza. W przedłużeniu nawy północnej kaplica Męki Pańskiej, gotycka z XIII wieku, przebudowana 1632. Przy wejściu do kaplicy renesansowe epitafium ośmioletniego Piotra Bolelickiego z Poznania (zmarłego 1600). Pod chórem muzycznym tablica poświęcona pamięci Klementyny z Tańskich Hofmannowej. Kościół słynie z pięknej ambony w kształcie łodzi Świętego Piotra.
Pomnik Jana Pawła II na pl.Św Józefa, powstały w 1999 roku wykonany z brązu; ponad trzy metry wysokości. Powstał na pamiątkę wizyty Jana Pawła II w Kaliszu w 1997 r.
Kościół św. Józefa i św. Piotra z Alkantary - zabytkowy kościół poreformacki mieszczący się w Kaliszu, przy ulicy Śródmiejskiej róg Harcerskiej. Zbudowany w stylu barokowym w latach 1665-1673, zniszczony bombardowaniem przez Niemców w 1914, odbudowany w latach 1919-1921 dla sióstr nazaretanek. W bocznych nawach barokowe obrazy św. Marii Magdaleny, św. Piotra Apostoła oraz św. Dydaka autorstwa Bonifacego Jatkowskiego[2]. Świątynia jednonawowa z przyległą, dobudowaną w latach 1728-1731 barokową kaplicą Żołnierską z fundacji Piotra Sokolnickiego, chorążego poznańskiego, polichromowaną, oddzieloną od kościoła kutą kratą żelazną. Ołtarze, chór, ambona, ławki - rokokowe. Obecnie świątynia pełni funkcję kościoła parafialnego parafii Świętej Rodziny.
Płaskorzeźba na parkanie kościoła Sióstr Nazaretanek - płaskorzeźba na parkanie kościoła przypomina, że właśnie w tym miejscu w latach 1941-1945 mieścił się obóz dla dzieci z różnych krajów, które były poddawane przymusowej germanizacji.
Kaplica pw. Św. Jana Nepomucena przy kościele Sióstr Nazaretanek.
Pałac Komisji Województwa Kaliskiego - znajduje się w Śródmieściu, na Nowym Mieście, przy placu św. Józefa, klasycystyczny, przebudowany w latach 1823–1824 według projektu Franciszka Reinsteina; wpisany do rejestru zabytków w 1965. W latach 1975–1998 pałac był siedzibą urzędu wojewody kaliskiego.
Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego - wojewódzka instytucja kultury, założony w 1801 przez Wojciecha Bogusławskiego, honorowa scena narodowa, trzeci najstarszy teatr dramatyczny w Polsce; od 1936 nosi imię założyciela, od 1961 organizuje Kaliskie Spotkania Teatralne; budynek teatru wzniesiony w latach 1920–1923 według projektu Czesława Przybylskiego został wpisany do rejestru zabytków w 1979. Pierwszy drewniany budynek teatru wzniesiony przez Bogusławskiego w 1801 roku rozpadł się po 15 latach. W latach 30. XIX wieku teatr odbudowano w jego współczesnym miejscu, jednak spłonął on w pożarze miasta w kwietniu 1858 roku. Ponad 40 lat przedstawienia odbywały się w zaadaptowanej do tego celu ujeżdżalni, a później w prowizorycznym, drewnianym teatrze zimowym. W latach 1896–1900 wzniesiono neorenesansowy gmach teatru według projektu Józefa Chrzanowskiego. Jednak i on został doszczętnie spalony podczas pożaru Kalisza latem 1914 roku. W 1920 roku rozpoczęto trwającą 16 lat budowę obecnego budynku według projektu Czesława Przybylskiego.
Fabryka Fortepianów i Pianin "Calisia" - fabryka fortepianów i pianin w Kaliszu, działająca w latach 1878–2007 ( w latach 1878 - 1947 jako Fabryka Fortepianów i Pianin Arnold Fibiger, upaństwowiona w 1947, od 1949 pod nazwą Fabryka Fortepianów i Pianin „Calisia”; budynek fabryki został wpisany do rejestru zabytków w 1991. Fabryka istniała 130 lat, za datę jej powstania uważa się rok 1878, kiedy Gustaw Arnold (I) Fibiger zbudował w założonym pięć lat wcześniej warsztacie pierwszy fortepian. W fabryce wytwarzano pianina oraz fortepiany. Zakład przetrwał dwie wojny światowe, został rozbudowany w czasach PRL, ale upadł w roku 2007. Wówczas prawa do marki „Calisia” zostały wykupione i przynależą przedsiębiorstwu CALISIA INTERNATIONAL sp. z o.o.
Rogatka Wrocławska – dawny posterunek celny w Kaliszu u zbiegu ulicy Śródmiejskiej, Górnośląskiej, Nowego Światu i Harcerskiej, wzniesiony w stylu klasycystycznym z czterokolumnowym doryckim portykiem w 1828 według projektu Franciszka Reinsteina. Pozostaje jedynym zachowanym tego typu zabytkiem w mieście, spośród pozostałych istniejących w przeszłości rogatek (Rogatki Warszawskiej, Rogatki Rypinkowskiej oraz Rogatki Stawiszyńskiej).
Pomnik T. Kościuszki na terenie II LO
Hotel Calisia położony jest w centrum Kalisza, w odległości 500 metrów od Starego Miasta.
Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej mieści się przy ul. Kościuszki 12. Jest jednym z najstarszym muzeów tego typu w kraju. Pierwszą wystawę urządzono w 1900 roku, w salach recepcyjnych kaliskiego ratusza. Była to "Wystawa archeologiczna i zabytki sztuki". Rok później utworzono Muzeum Archeologiczne. W 1914 roku zostało utworzone Muzeum Ziemi Kaliskiej. Jego nowa siedziba mieściła się Pałacu Puchalskich. W 1953 roku zbiory zostały przeniesione do budynku na ulicy Tadeusza Kościuszki. Gmach muzeum został rozbudowany w latach 1972-76, według projektu. E. Kaliny i W. Szczepeckiego. Muzeum czynnej jest: wtorek, czwartek - 10.00-15.00, środa, piątek - 11.00-17.30, sobota, niedziela - 10.30-14.30 niedziela - dzień bezpłatny.
Dawny Trybunał Kaliski - Budynek wzniesiony w 1824 roku według projektu architekta Sylwestra Szpilowskiego. Klasycystyczny, murowany, w niektórych pomieszczeniach zachowana klasycystyczna stolarka. Obecnie gmach sądów.
Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego - wzniesiony został na pocz. XX wieku według projektu Mariana Lalewicza.
Kancelaria Rady Miejskiej - Villa Calisia
Dzisiejszy Dom Pielgrzyma zbudowany został w 1819 roku, jako dom księży przy kolegiacie św. Józefa. Zaprojektował go Sylwester Szpilowski, twórca wielu budowli kaliskich w XIX wieku. Nowy obiekt był budynkiem o dwóch kondygnacjach i raczej skromnym wystroju. Do końca XX wieku przechodził kilka przebudów, ale najważniejsza z nich miała miejsce w pierwszych latach XXI wieku. Budynek podwyższono o jedną kondygnację pozostawiając pierwotny wygląd fasady. Dzisiaj Dom Pielgrzyma oferuje miejsca noclegowe dla gości odwiedzających sanktuarium św. Józefa. W budynku znajduje się również restauracja Św. Józefa oraz aula konferencyjna.
Kościół św. Gotarda w Kaliszu – parafialna świątynia rzymskokatolicka, zlokalizowana w Kaliszu w dzielnicy Rypinek, przy ulicy Częstochowskiej (adres parafii św. Gotarda: ulica Kordeckiego 3). Pierwotnie świątynia istniała tu prawdopodobnie już około 1280, ale nie ma na to dowodów w źródłach historycznych. W 1756 na wzgórzu mieszkał pustelnik - Benedykt Janiszewski. Wybudował m.in. drewnianą kapliczkę, a potem wyjechał do Ziemi Świętej. W 1934[1] Rypinek przyłączono do Kalisza, co wpłynęło na zdynamizowanie osadnictwa i wzrost zapotrzebowania na powstanie lokalnego kościoła parafialnego. Kościół reprezentuje styl neogotycki i pochodzi z 1910. Wznosi się fasadą w stronę ul. Częstochowskiej. Wejście dostępne systemem schodów od poziomu ulicy. Inicjatorem budowy był ks. kanonik Franciszek Juttner, a kontynuował ks. kanonik Józef Bronisław Szafnicki. Po przebudowie w latach 1935-1937 świątynia uzyskała obecny wygląd. Autorem projektu przebudowy był Adolf Buraczewski z Politechniki Warszawskiej. Przyczyną przebudowy był wzrost liczby mieszkańców dzielnicy.
W trosce o środowisko naturalne na Prośnie wybudowano małą elektrownię wodną. Powstała ona w miejscu, gdzie już przed wojną funkcjonowała podobna elektrownia zasilając w prąd istniejącą tu kiedyś fabrykę. Pierwszy prąd z elektrowni zasilił miejską sieć już w 1922 r. Obecny malowniczy obiekt nad Prosną powstał w 2002 roku i użytkowany jest przez firmę „Małe Elektrownie Wodne - Władysław Malicki”, która zmodernizowała instalację i przystosowała ją do obecnych wymogów. Firma ta jest przedsięwzięciem rodzinnym, działającym na rynku od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Główne obszary zainteresowań firmy to produkcja i sprzedaż energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych, a mianowicie z energii wody.
Prosna - rzeka w środkowej Polsce, w dorzeczu Odry, lewy dopływ Warty; długość: 216,8 km, powierzchnia dorzecza: 4 924,7 km², różnica wysokości między źródłem a ujściem: ~190 m.
Pozostałe zdjęcia zrobione w Kaliszu.
Umieszczone zdjęcia wykonano: sierpień 2011