Chęcinymiasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chęciny.
Chęciny są miasteczkiem położonym w południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich przy trakcie z Kielc do Krakowa. Pierwsza wzmianka o Chęcinach – jeszcze jako osadzie – pochodzi z 22.V.1275 r., a zawarta została w przywileju Bolesława Wstydliwego, w którym mowa jest o Chęcinach należących do podkomorzego sandomierskiego Mikulona (Mikuły) i położonych w kasztelani małogoskiej. Powstanie natomiast samego miasta wiązało się z wybudowaniem na przełomie XIII/XIV w. obronnego zamku. U jego podnóża założono osadę targową, którą nazwano Nowymi Chęcinami w odróżnieniu od dawnej wsi zwanej odtąd Starymi Chęcinami (dzisiejsze Starochęciny). Prawa miejskie nadane zostały Chęcinom prawdopodobnie za panowania Władysława Łokietka (przed 1325 r.). Chęciny były miastem królewskim, stąd jego historia wiąże się z panującymi władcami i dziejami Polski. Bywali tutaj: Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki, którym chęcinianie zawdzięczają swój średniowieczny rodowód. Wtedy to miasto stało się stolicą rozległego powiatu i starostwem grodowym. Prawa miejskie nadane zostały Chęcinom prawdopodobnie pod koniec XIV stulecia.W tym czasie wytyczony został rynek, z którego rogów wybiegały ulice. Dalsza rozbudowa miasta nastąpiła w czasach Kazimierza Wielkiego, kiedy to wytyczono drugi rynek, wybudowano kościół i klasztor franciszkanów i rozbudowano kościół św. Bartłomieja. Podłożem rozwoju gospodarczego miejscowości były złoża: ołowiu, srebra i miedzi wydobywane w okolicy.
Historia miasta wiąże się nierozerwalnie z zamkiem. Zamek w Chęcinach to zamek królewski. Historia jego powstania przypada na przełom XIII i XIV wieku. Od lat zamek jest symbolem Chęcin i jednym z najciekawszych miejsc województwa świętokrzyskiego. Z wieży widokowej można podziwiać wspaniałe widoki na Góry Świętokrzyskie. Zamek Chęciński został wzniesiony pod koniec XIII wieku. Za czasów panowania Władysława Łokietka na zamku odbywały się zjazdy rycerstwa oraz zapadały ważne decyzje państwowe. Z zamku w Chęcinach wyruszono pod Płowce. Po śmierci Łokietka, Kazimierz Wielki rozbudował zamek, czyniąc go potężną twierdzą oraz ośrodkiem administracyjnym. Gród Chęciński pełnił też rolę rezydencji i więzienia stanu. Na zamku mieszkała żona Kazimierza Adelajda, rezydowała córka Łokietka Elżbieta, żona Jagiełły z synem Władysławem (późniejszym Warneńczykiem) i królowa Bona. W lochach zamkowych więzieni byli między innymi: Andrzej - przyrodni brat Władysława Jagiełły, wódz krzyżacki Michał Kuchmeister oraz jeńcy krzyżaccy wzięci do niewoli pod Grunwaldem. Za panowania Łokietka w Chęcińskim zamku przechowywano skarbiec koronny. W zamku gromadziła swoje skarby również królowa Bona. W 1607 r. zamek został spalony przez rokoszan Zebrzydowskiego. Następnie zamek został odbudowany przez starostę Branickiego. W 1655 r. zamek w Chęcinach został podstępem zdobyty przez Szwedów, a w dwa lata później splądrowany przez wojska Rakoczego. Ponowne próby odbudowy zamku zniweczył kolejny najazd szwedzki w 1707 roku. W czasie I wojny światowej pociski artylerii uszkodziły środkową basztę. W okresie międzywojennym podjęto pierwsze próby zabezpieczające zamkową ruinę, a w latach 1948-49 wyremontowano wieże. obecnie prowadzone są prace remontowe i częściowa odbudowa tej średniowiecznej warowni.
Widoki z zamkowej wieży na zamek i okolice
Widok na zamek z okolicy
Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2011, czerwiec 2015