Oleśnicamiasto w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu oleśnickiego, położone na lewym brzegu rzeki Oleśnicy (dopływ Widawy).
Od 1294 roku należała do księstwa głogowskiego. Prawa miejskie uzyskała 22 lutego 1255 roku – książę wrocławski Henryk III Biały nadał lokację na prawie średzkim Civitas nostra Olsnicz. W 1313 r. Oleśnica stała się stolicą samodzielnego księstwa oleśnickiego pod władzą księcia Bolesława, a następnie miastem rezydencjalnym księcia Konrada I, tytułującego się spadkobiercą Korony Polskiej. Po śmierci Konrada Białego Młodszego, ostatniego władcy z miejscowej linii Piastów w roku 1492, Oleśnica wraz z księstwem została przekazana ziębickiej linii czeskich Podiebradów, a od 1647 r. przeszła we władanie książąt wirtemberskich. Już pod koniec XIII wieku działała tu mennica. Oleśnica korzystała ze swego położenia na szlaku z Wrocławia do Wielkopolski. Miała znaczące związki z Krakowem. W Oleśnicy znajdowała się ważna drukarnia, a także znane gimnazjum. W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Oleśnicy, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego[19]. W Oleśnicy swoje dzieła wydawał m.in. Adam Gdacjusz zwany „Śląskim Rejem” oraz Jerzy Bock. W 1824 powstała tu loża wolnomularska „Wilhelm pod ukoronowaną kolumną”, która istniała do 1935 roku. Ponowny rozkwit miasta nastąpił w 2. połowie XIX w. W 1850 r. ulokowano w Oleśnicy garnizon, zaś w 1868 r. przeprowadzono przez miasto strategiczną linię kolejową, łączącą Wrocław z Górnym Śląskiem. Miasto rozbudowało się w trzech kierunkach: na południe, wzdłuż Ohlauer Straße (dziś ul. 3 maja), gdzie wzniesiono m.in. gmachy poczty, sądu, gimnazjum, starostwa, szkoły ewangelickiej, a także gazownię miejską na wschód, wzdłuż Nachodstraße (dziś ul. Lwowska), gdzie wzniesiono szpital miejski, szkołę (Logau-Oberrealschule), a w 1913 r. obszerne zakłady naprawcze kolei niemieckich (Reichsbahn-Ausbesserungswerk) na północny wschód, wzdłuż Wartenberger Straße (dziś ul. Wojska Polskiego), gdzie w latach 70. XIX w. zbudowano koszary, a później także wieżę ciśnień, urząd skarbowy i stadion miejski. Podczas zajmowania Oleśnicy przez Armię Czerwoną doszło do walk, które spowodowały znaczne pożary całych pierzei i kwartałów miasta, miała na to wpływ gęsta zabudowa. Potem miały również miejsce przypadki podpaleń celowych lub przypadkowych, które powiększyły rozmiary zniszczeń. Powodowali je czerwonoarmiści, szabrownicy i poszukiwacze „skarbów”. Oleśnica stała się ważną bazą logistyczną i lotniczą dla wojsk zdobywających Wrocław. Każde podpalenie dezorganizowało funkcje transportowe, medyczne, bytowe i zagrażało samolotom startującym lub lądującym na lotniskach oleśnickich. W okresie od stycznia 1945 r. do września 1946 r. – liczba zniszczonych lub spalonych budynków mieszkalnych wyniosła 987, tj. 53%, inne dane podają 45%, a ogólną ilość zniszczeń przyjmuje się na 60, 70, 75 lub 80% (zależnie od źródła i poglądów politycznych). Przejęcie miasta przez polskie władze administracyjne nastąpiło 7 lipca 1945 r.
Rynek - został wytyczony po uzyskaniu przez Oleśnicę praw miejskich w 1255r. Był on dużym rynkiem, miał wymiary 140x70m. Odchodziło z niego 11 ulic - z narożników po dwie i trzy ulice z trzech pierzei. Tyle ulic odchodzących od rynku miały tylko znaczące ośrodki miejskie. Pierwsze domy mieszkalne wokół rynku były drewniane. Murowane kamienice z cegły pojawiły się w XV-XVIw. W wyniku pożarów miasta część z nich uległa zniszczeniu, część przebudowano na przełomie XIX i XXw. Kolejne zmiany nastąpiły w czasie odbudowy po zniszczeniach z 1945r. Dziś reprezentują wartości zabytkowe kamienice: Rynek 20,21,30,36,38,39,40,46 i 47. W okolicy centrum rynku istniał dom wójta. Był to budynek drewniany wzmiankowany w 1393r. Po wykupieniu wójtostwa przez mieszczan.
Ratusz - pierwszy ratusz w mieście wybudowano w pierwszej połowie XV wieku, był wielokrotnie niszczony i przerabiany. Podczas przebudowy w roku 1826 uzyskał obecny klasycystyczny wygląd. Po zniszczeniach wojennych, został odbudowany w roku 1964. Obecnie jest siedzibą władz miejskich Oleśnicy. Pierwszy ratusz w Oleśnicy powstał w pierwszej połowie XV wieku, budowla ta w przeszłości była wielokrotnie niszczona i przebudowywana, m.in. w XVI i XVIII wieku, oraz około roku 1826. Przebudowa w roku 1826 nadała budowli obecną klasycystyczną formę. W roku 1945 ratusz został w dużej części zniszczony i dopiero w latach 1960-1964 został odbudowany, z zachowaniem ocalałej wieży i fragmentów średniowiecznych murów. Przy rekonstrukcji odtworzono klasycystyczne elewacje i inne detale architektoniczne. Decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 8 kwietnia 1963 roku ratusz został wpisany do rejestru zabytków. Ratusz jest umiejscowiony w centrum Oleśnicy, w bloku zabudowy śródrynkowej. Jest budynkiem trzykondygnacyjnym, wzniesionym na planie czworoboku, ma trzy skrzydła nakryte dachami dwuspadowymi i wewnętrzny świetlik od strony południowej. Najstarszą częścią ratusza jest wieża, na dole czworoboczna, a od piątej kondygnacji ośmioboczna, z tarczami zegarowymi i galeryjką widokową w najwyższej części. Szczyt wieży wieńczy hełm z latarnią. W ścianach klatki schodowej są wmurowane kamienne płyty herbowe z XVI i XVII wieku, pochodzące ze starego ratusza i innych zabytków miasta. Obecnie ratusz jest siedzibą władz miejskich Oleśnicy.
Kolumna Zwycięstwa - przed głównym wejściem do budynku stoi klasycystyczna kolumna maryjna z 1872 roku. Na szczycie 5 metrowej korynckiej kolumny wykonanej ze śląskiego marmur, ustawionej na kilkustopniowe, prostokątnej podstawie została umieszczona kamienna figura greckiej skrzydlatej Bogini Zwycięstwa. Bogini zstępująca na kulę ziemską, trzyma w prawej ręce laurowy wieniec - symbol zwycięstwa, a w lewej liść palmy - symbol męczeństwa. Projekt rzeźby Nike wykonał rzeźbiarz August Wittig. Pomnik, którego całkowita wysokość wynosi 12 m ustawiony jest na placu przed ratuszem. Kolumna Zwycięstwa została uroczyście odsłonięta 10.05.1873 r. w drugą rocznicę zwycięstwa Prus nad Francją.
Pomnik Oli- Ola jest jednym z całkiem nowych pomników w Oleśnicy. Ola, w zamyśle urzędników, miała być swojego rodzaju symbolem miasta i atrakcją zarówno dla mieszkańców, jak i odwiedzających Oleśnicę. Siedzi sobie na ławeczce w Rynku miasta i trzyma róże. Sa tacy którzy Olę obdarowują upominkami jak np. zegarmistrz który ma swój zakład na przeciw ale Ola spotyka także na swojej drodze wandali, z którymi niestety często ma do czynienia. Imię Ola prawdopodobnie pochodzi od nazwy miasta. Obecnie jest to główny symbol miasta.
Bazylika świętego Jana Apostoła - rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Oleśnica zachód archidiecezji wrocławskiej. Kościół parafialny zwany Zamkowym istniał prawdopodobnie już w XII wieku, wymieniony w dokumentach biskupstwa wrocławskiego z roku 1189. Inne źródła mówią o proboszczu tutejszej parafii Tomaszu z roku 1230, który był kanonikiem kapituły wrocławskiej. W drugiej połowie XIV wieku kościół przebudowano. W roku 1469 został podwyższony stając się trójnawową bazyliką zamkniętą wieloboczną apsydą. W nawie głównej zrobiono sklepienie gwiaździste, w bocznych - krzyżowe. Na przełomie wieków XV i XVI dobudowano od strony północnej kruchtę i trzy kaplice.W roku 1620 wieżę kościelną nadbudowano i pokryto hełmem. Około roku 1689 książęta wirtemberscy wybudowali od strony południowej barokową kaplicę grobową (mauzoleum). W jej krypcie umieszczono trumny ze zwłokami zmarłych członków rodziny książęcej. We wnętrzu kościoła można zobaczyć wiele cennych dzieł sztuki okresu gotyckiego, renesansowego i baroku. W 1998 kościół został podniesiony do poziomu bazyliki mniejszej przez Jana Pawła II.
Barokowy kościół Trójcy Świętej (1738-1744) - w Oleśnicy od roku 1720 stacjonował austriacki garnizon, żołnierze katoliccy korzystali z kaplicy wybudowanej w pobliżu Bramy Mariackiej. Ponieważ do kaplicy na nabożeństwa przybywało wielu wiernych. zachodziła konieczność wybudowania kościoła katolickiego. Świątynię tę w stylu barokowym wybudowano mimo oporu księcia Karola Fryderyka, dzięki wstawiennictwu i dofinansowaniu cesarza Karola VI. W drugiej połowie XVIII w. wykonane zostały w świątyni malowidła, zainstalowano organy a podwyższoną wieżę nakryto hełmem. W połowie XIX w. już jako kościół parafialny liczył trzy tysiące wiernych. Gdy rozpoczynano budowę, w protestanckiej Oleśnicy liczba katolików wynosiła sto osób. W roku 1945 kościół spłonął. Odbudowę zakończono z początkiem lat 60-tych XX wieku. Obecnie świątynia jest kościołem pomocniczym rzymsko-katolickiej parafii św. Jana Ewangelisty.
Cerkiew prawosławna Zaśnięcia NMP i św. Jerzego (XIV w.) - cerkiew prawosławna Zaśnięcia NMP i św. Jerzego (XIV w., rozbudowana XV/XVI w., zniszczona 1945, odbudowana). Niezwykle ciekawym jest ten obiekt, ponieważ stanowi zlepek dwóch gotyckich kościołów. W początku XIV wieku wybudowany został kościół parafialny Najświętszej Marii Panny przy średniowiecznym szpitalu miejskim św. Jerzego. Kościołem tym opiekowali się Augustianie. Tuż obok kościoła z fundacji księcia oleśnickiego Konrada I wybudowano murowaną, gotycką kaplicę dla potrzeb szpitala, w celu oddzielenia funkcji kościoła od potrzeb szpitalnych. Po złożeniu przez księcia hołdu lennego czeskiemu królowi Janowi Luksemburskiemu do Oleśnicy sprowadzono Benedyktynów - braci słowiańskich. Dla nich, następca na książęcym tronie Konrad II oleśnicki wybudował w miejscu gotyckiej kaplicy kościół p.w. św. Jerzego. Ponieważ budowę kościoła datuje się na rok 1380 nie mógł tego dokonać (jak podaje wiele internetowych źródeł) książę Konrad I oleśnicki, który zmarł 27 grudnia 1366 roku, trudno żeby był fundatorem kościoła blisko 20 lat po swojej śmierci. W roku 1505 z polecenia wrocławskiego biskupa Jana V Turzo oba kościoły zostały połączone w jedną całość oraz podniesiono XV wieczną wieżę. Po zniszczeniach z II wojny kościół został odremontowany i przekazany wyznawcom prawosławnym. Znajdujący się tu ikonostas został przywieziony z Warszawy.
Pozostałości murów obronnych z Bramą Wrocławską (XIV-XVI w.) - w akcie lokacji Oleśnicy z 1255 r. poleca się obwałować miasto. Powstające wały miały konstrukcję drewnianą, obsypaną ziemią. Po objęciu rządów w księstwie przez Konrada I, obok już istniejących wałów, rozpoczęto wznosić mury ceglane o wysokości ok. 7-8 m, zwieńczone blankami i posiadające pomosty bojowe. W nich ostatecznie powstały cztery wieże bramne (Wrocławska, Trzebnicka, Sycowska i Namysłowska). Budowa murów mogła trwać nawet kilkadziesiąt lat. Mury z fosami o szerokości 7-15 m, były sprzężone z obwarowaniami zamku. Po włączeniu ok. 1400 r. do obszaru miasta kościołów pw. Bożego Ciała (później pw. NMP) i św. Jerzego, wykonano nowy odcinek murów (obejmujący oba kościoły) oraz nową wieżę bramną, nazwaną później Mariacką. Wraz z rozwojem uzbrojenia artyleryjskiego mury i bramy dostosowywano do nowych warunków. Ok. 1532 r. rozpoczęto wznosić drugi zewnętrzny pierścień obwarowań, zwany parkanem. Zapewniał on zwiększenie odporności murów na ogień artyleryjski i jednocześnie pozwalał na międzymurzu umieszczać własne armaty. Z nieznanych powodów wybudowano go jedynie na niewielkim odcinku przy byłej Bramie Wrocławskiej.
Kościół ewangelicki Zbawiciela (XIV/XV w., przebudowany XVIII w.) Kościół Zielonoświątkowy - jest to jeden z najstarszych obiektów w mieście z okresu późnego średniowiecza z bardzo bogatą historią pisaną na przestrzeni wieków. Wzniesiony w XIV w. przez żydów, jako synagoga, orientowana, dwunawowa prawdopodobnie wzorowana na synagodze z Pragi z uwagi na jej duże podobieństwo. Od 1553 r po wypędzeniu żydów z miasta w synagodze mieścił się arsenał a w późniejszym okresie urządzono w niej magazyn. 160 lat później synagogę przebudowano na zbór ewangelicki. Prawdopodobnie w tym okresie zbudowana została niewielka wieża. W 1730 r w wyniku pożaru jaki nawiedził miasto kościół ulega zniszczeniu. Z inicjatywy księżnej Juliany Sybilli Karoliny żony księcia Karola Fryderyka Wirtemberga kościół zostaje odbudowany. W latach 1813-24 świątynia zostaje odebrany gminie ewangelickiej i przekazana wojsku. Podczas II-giej wojny światowej kościół ulega nieznacznym uszkodzeniom. W latach 1968-69 poddany zostaje gruntownej restauracji. Obecnie jest siedzibą Kościoła Zielonoświątkowego.
Pomnik Golgota Wschodu - pomnik ukazujący tragiczne losy Polaków zesłanych i zamordowanych w więzieniach i łagrach Związku Radzieckiego przez NKWD. Umieszczone na kamiennej płycie trzy płaskorzeźby pokazują wstrząsające sceny: drogę przejścia do obozu, tortury oraz tragiczny koniec tego marszu zadany strzałem z pistoletu w tył głowy. Pomiędzy tablicami umieszczony został napis "GOLGOTA WSCHODU". Przed pomnikiem umieszczone zostały tablice z nazwami miast, w których znajdowały się obozy. Pomnik, którego autorem jest artysta oleśnicki Wiesław Piechówka odsłonięty został w 2003 r.
Pomnik Fryderyka Chopina - stoi przed budynkiem Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia, dawnym Domem Wdów. Popiersie kompozytora wykonał w 1963 r. Bogdan Hofman z Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Cokół pomnika pochodzi z usytuowanego w tym samym miejscu, w roku 1899, pomnika kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka.
Kolumna Złotych Godów - w 1791 r. przypadała 50 rocznica zaślubin księcia dolnośląskiego Karola Chrystiana Erdmanna Wirtemberskiego z Marią Zofią Wilhelminą z hrabiów Solms-Laubach. Z tej okazji przed pałacem został wzniesiony 15-sto metrowej wysokości pomnik w formie kolumny doryckiej. Kolumnę Złotych Godów zaprojektował architekt K.J. Leyser a wykonał wrocławski kamieniarz J.M. Blacha. Kolumna składa się z prostokątnego cokołu, na którym została ustawiona wykonana z piaskowca dorycka kolumna zwieńczona pozłacaną książęcą mitrą. Pierwotnie na bokach cokołu znajdowały się medaliony przedstawiające: parę książęcą, herby książąt wirtembersko-oleśnickich i księżnej Marii Zofii oraz ozdobny monogram księżnej. Po medalionach zniszczonych prawdopodobnie podczas ostatniej wojny światowej pozostały jedynie obramowania.
Zamek Książąt Oleśnickich - renesansowa budowla w Oleśnicy, wzniesiona w miejscu gotyckiej warowni z XIII wieku. Siedziba książąt oleśnickich do XIX wieku. Gród obronny Piastów Oleśnickich wzmiankowany był przed rokiem 1238. Pierwszy zapis o zamku pochodzi z 1292. Kolejne rozbudowy i przebudowy uczyniły z niego renesansową rezydencję o nowoczesnej jak na owe czasy fortyfikacji. Najstarszą zachowaną częścią dawnej gotyckiej budowli jest wieża z końca XIII wieku, przebudowana i ozdobiona elementami sgraffitowymi oraz zwieńczona hełmem w późniejszych latach. Widoczna w górnej kondygnacji galeria z kamienną balustradą świadczy o wcześniejszym, gotyckim etapie budowy zamku. Równolegle z wieżą budowano dolną część obecnego zachodniego skrzydła zamku, gdzie wówczas był dom mieszkalny. Rozbudowa rezydencji rozpoczęła się w latach 1542-1561, a prace wykończeniowe trwały jeszcze w 1616. Budowę zainicjował prawdopodobnie Konrad I oleśnicki, ale okres świetności zamku przypada na potomków czeskiego króla Jerzego z Podiebradów, którzy objęli w posiadanie księstwo oleśnickie po wygaśnięciu miejscowej linii Piastów. Pierwszym z właścicieli był Henryk I Starszy z Podiebradów, a po jego śmierci jego synowie: Albrecht, Jerzy I i Karol I. Syn ostatniego – Jan z Podiebradów, rozpoczął wielką przebudowę zamku. W pierwszym etapie (od 1542) rozbudował skrzydło zachodnie i wieżę. Zbudował też dla siebie budynek na planie czworokąta, czterokondygnacyjny z dwuspadowym dachem (tzw. zamek przedni lub przedzamcze, również zwany pałacem wdów). Bratanek Jana – Karol II, nadał zamkowi dzisiejszą bryłę. Zbudował od fundamentów skrzydło wschodnie oraz renesansowe, wsparte na kroksztynach krużganki, które nadają dziedzińcowi reprezentacyjny charakter (lata 1589-1600). Następnie skrzydło południowe (do 1608), które w przeciwieństwie do wschodniego, powstało po wewnętrznej stronie murów dawnego zamku. W prace projektowe zaangażowani byli śląscy architekci Bernard Niuron i Kasper Cuneo, który był prawdopodobnie autorem barbakanu i jego rzeźbionej bramy. W 1616 r. połączono zamek z kościołem galerią i zakończono budowę klatek schodowych. Cały zespół pałacowy ozdobiono dekoracjami sgraffitowymi oraz renesansowymi portalami i stropami.
Główna brama zamkowa. W zwieńczeniu widoczna kompozycja heraldyczna obejmująca herby Karola II (księstwa ziębicko-oleśnickiego) oraz jego dwóch żon.
Park w okół zamku.
Inne zdjęcia zrobione w Oleśnicy.
Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2014