KOMBORNIA

http://polskiemiastawfotografii.blogspot.com/2010/10/kombornia.htmlKombornia
wieś  w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Korczyna.

Wieś lokowana na prawie niemieckim ("ius teutonicum" lub "ius Magdeburgense") jako osada Kaltborn. Historyczne nazwy de Kaltborn 1426. Miejscowość położona w pobliżu dawnego szlaku przez Duklę na Węgry i z Krosna przez Domaradz do Przemyśla i do Lwowa. W pobliskich Czarnorzekach odkryto grodzisko świadczące o śladach kultury łużyckiej. Wieś lokowana na prawie niemieckim w wyniku saskiej akcji osadniczej jako osada Kaltborn, w wyniku czego powstała nowa grupa etniczna (zob. Głuchoniemcy). Od XV wieku ludność w pewnej części niemiecka, z biegiem czasu uległa polonizacji. W XV w. należała do Kamienieckich. 26 stycznia 1448 r. w wyniku działu dóbr między braćmi Kamienieckimi (Mikołajem, Marcinem i Henrykiem) Kombornia wraz z zamkiem karnienieckim i z wsiami Węglówką, Szklarami, Jabłonicą i Zawadą przypada Henrykowi, co potwierdza wzmianka z 1449 r. Od 1536 r. Kombornia była własnością Mikołaja Kamienieckiego, a następnie przeszła w posiadanie Bonerów, właścicieli m.in.:Ogrodzieńca i Odrzykonia, którzy przekształcili kościół w zbór protestancki. (Zwrócono go katolikom w 1596 r.). W latach dziewięćdziesiątych XVI wieku Kombornię przejął wojewoda lubelski Piotr Firlej, a po jego śmierci - syn Piotr Firlej (kasztelan wojnicki). Przez krótki czas dziedzicem wsi był Jędrzej Rappe. W pierwszej połowie XVII wieku tu istniał zamek obronny, podobny do odrzykońskiego, ale został przebudowany w XVIII i XIX wieku na siedzibę rodu Firlejów. W Boże Ciało w 1624 r. na Kombornię napadli Tatarzy. Wydarzenie to zapisane jest w historii obrazu Koronacji Matki Bożej, którego fundatorem w roku 1493 był ksiądz Stanisław Kłeczek, proboszcz komborskiej parafii. Ksiądz Sebastian Krauzowicz, uciekając przed najeźdźcami, uratował nie tylko życie, ale także obraz Matki Bożej. Namacalnym śladem tych wydarzeń był fakt, że modrzewiowa, rama obrazu w połowie swej długości była ukosem przerżnięta, a później złożona i związana kawałkami białej blachy. W 1636 r. odnowił parafię Piotr Firlej (kasztelan wojnicki). Około 1660 r. wieś wraz z ręką Konstancji Teresy Firlejowej otrzymał Kazimierz Karol Tarnowski c córka Franciszka Tarnowska wniosła Kombornię w wianie Klemensowi Ignacemu Ustrzyckiemu h. Przestrzał. Po latach właścicielem został Stanisław Wierzbowski. W 1735 r. Kombornię kupił Ignacy Urbański (stolnik przemyski). Od r. 1775 do 1803 Kombornia była własnością Adama Urbańskiego (syna Ignacego Urbańskiego) - stolnika sanockiego. Następnie odziedziczyli ją Stanisław Urbański (w latach 1803-1833) i Feliks Urbański, który w swoim dworze zorganizował zebranie powstańcze (w 1846 r.). Po rzezi galicyjskiej i splądrowaniu dworu przez chłopów Kombornię nabył od Feliksa Urbańskiego Piotr Tchórznicki, po czym przeszła w spadku na własność Maryi z Urbańskich Szeliskiej i jej męża Henryka Szeliskiego, a następnie na ich syna, też Henryka, zamordowanego w Oświęcimiu. Tu urodził się i wychował prof. Stanisław Pigoń (1885-1968), polonista, historyk literatury polskiej, profesor USB i UJ, który opisał życie mieszkańców w swoim pamiętniku "Z Komborni w świat" . Wcześniej Kombornię i okolice opisał również Wincenty Pol: " Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki, Ropy, Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni, Haczowa, Trześniowa aż po Grybowski dział: Gorlice, Szymbark i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię Pilźniańską która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dijalektu małopolskiego, i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu ". W 1896 roku urodził się tu Leon Wojnar - patriota, działający u ojców kapucynów w Krośnie. Henryka Szelińskiego - ostatniego właściciela dworu - Niemcy zamordowali w Oświęcimiu. Ostatecznego dzieła zniszczenia majątku dokonały stacjonujące tu wojska radzieckie, których żołnierze palili we dworze ogniska. Z Komborni wywieziono na roboty przymusowe do Rzeszy Stanisława i Janinę Pelców, Paulinę Kwolek, rodzinę Pycia, Stanisława Prajsnara, Ferdynanda Wojnara oraz Henryka Długosza. Na Łupanej Górze, w lesie w domu Jacka Konarskiego ukrywali się m.in. Barbara Wojciechowska, ps. Hanka, Żydówka Danuta Fiszbein i więźniowie uwolnieni w Jaśle. Gościł tu oddział Z. Cerkowniaka Boruty. W domu Anny Mermon w Komborni żołnierze Armii Krajowej mieli spotkania i tam składali przysięgi. 7 listopada 1943 r., 8 grudnia 1943 r. i 1 lipca 1944 r. policja niemiecka (żandarmeria?) rozstrzelała 36 Polaków mieszkańców Kombornii, których pochowano na miejscowym cmentarzu. W 1944 r. polegli tu w walce wkraczający żołnierze radzieccy, których ciała po ekshumacji pochowano na cmentarzu wojennym w Dukli.

Dworek z historią sięgającą XVI wieku, wzniesiony w połowie XVIII wieku w miejscu starego zamku przez właściciela Kombornii Ignacego Urbańskiego, stolnika przemyskiego. Otaczające go stawy to dawna fosa. Własność Moskorzewskich, Firlejów, Urbańskich, Szelińskich. W tym dworze u Feliksa Urbańskiego odbyła się zbiórka powstańców w 1846 r. przeciw zaborcom. Trzon założenia dworskiego, położonego na niewielkim wzgórzu z wjazdem prowadzącym przez paradną groblę od zachodu, stanowi typowo polski dwór z alkierzami - parterowy, ale z wysokim mieszkalnym poddaszem. Powstał on prawdopodobnie w I poł. XVII wieku, ale przekształcony w XVIII oraz XIX wieku zatracił dawny wygląd obronnej siedziby rodu Firlejów. Elewacja ogrodowa posiada czterokolumnowy portyk z tarasem, natomiast frontowa wgłębiony szeroki portyk złożony z 4 kolumn i 4 filarów. Wnętrza mimo, że doszczętnie zniszczone w czasie II wojny św. zachowały jeszcze zabytkowe elementy. Na ścianach i suficie w trzech salonach traktu ogrodowego i w dawnej sali balowej zachowały sie klasycystyczne polichromie, obecnie odrestaurowane pod nadzorem konserwatorskim, podobnie jak klasycystyczne kominki z piaskowca. Obecna podłoga to parkiet taflowy z dwóch rodzajów drewna, jednak wykonany współcześnie gdyż oryginalna podłoga została sprzedana w latach 90-tych XX w. Od południowego zachodu znajduje się piętrowa oficyna, która w XIX wieku została połączona z dworem tzw. łącznikiem i ośmioboczną wieżą mieszczącą kaplicę (wcześniej kaplica funkcjonowała w głównym budynku dworu). Jedynie wschodnia część oficyny jest podpiwniczona i być może ona właśnie jest pozostałością XVI-wiecznej fortalicji. Od XVII wieku pełniła on zapewne funkcję mieszkalne dla służby dworskiej.













































































Inne budynki














Park















































Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2012