DZWONOWO

Dzwonowo
wieś w województwie zachodniopomorskim, w powiecie stargardzkim, w gminie Marianowo.

Dzwonowo to wieś położona w odległości 16 km na północny wschód od Stargardu Szczecińskiego na trasie Stargard - Chociwel. W krajobrazie Dzwonowa dominuje krajobraz rolniczy z pofalowanymi polami urozmaiconymi zadrzewieniami śródpolnymi. W ten krajobraz wkomponowana jest dolina rzeki Krępy, która ma niepowtarzalne zakola. Pod Dzwonowem jest krawędź moreny czołowej. Dzwonowo przez jakiś czas nazywało się Dolinów - prawdopodobnie nazwa pochodziła od urozmaiconego ukształtowania terenu. Obecna nazwa może mieć związek z najwyższym wzniesieniem usytuowanym po prawej stronie drogi do Chociwla (62 m. n. p. m.). W języku niemieckim wzniesienie to nazywało się Glokenberg, co w języku polskim oznacza Góra Dzwonów. Legenda głosi, ze obok tej góry prowadził kiedyś szlak handlowy. Zbójcy na pobliskim mostku umieścili dzwonki, które zawiadamiały ich o zbliżaniu się kupców. Na ich sygnał wypadali i grabili handlarzy. Podczas wojny trzydziestoletniej Dzwonowo opanowała zaraza. Zachorowało i zmarło bardzo dużo ludzi. Osoby chore izolowano wywożąc ich do pobliskiego lasku pod nazwą Gaju Chorych. Przy wyjeździe z Dzwonowa w rozwidleniu dróg w kierunku Bobrownik i Chociwla było kiedyś duże jezioro, które rozciągało się aż pod Krzywiec i Bobrowniki. Świadczą o tym podmokle łąki, które porasta miejscami trzcina, sitowie oraz drzewa i krzewy rosnące na mokradłach, takie jak wierzba i olcha. Nie było drogi Stargard - Chociwel w obecnym miejscu. Biegła ona równolegle do obecnej od cmentarza, górką z kasztanowcami, skręcała w prawo do boiska sportowego i dalej między polami. Ze względu na budowę obecnej drogi Stargard - Chociwel w 1840 r. przekopano rów, w którym do dziś płynie woda i w ten sposób spuszczono wodę z jeziora i osuszono teren. Ze źródeł niemieckich wynika, że wieś Dzwonowo, niemiecka nazwa Schönebeck była starym lennem rodziny von Wedel, a pierwsze wzmianki sięgają średniowiecza - 1248 r. Od XVII wieku von Wedlowie przybrali nazwisko von Schönebeck od nazwy miejscowości. W XVIII wieku dwaj bracia von Wedel - porucznik Fridrich Conrad Emst i podporucznik CarI Wilhelm odziedziczyli po swoim ojcu landracie Erneście Ottonie von Wedel część majątku i 29 stycznia 1767 r. zakupili również pozostałą część od Juliusa Heinricha Emsta von Wedel za sumę 4 250 talarów. W dniu 29 listopada 1783 r. bracia porozumieli się i odziedziczoną część przypisali na własność pierwszemu z braci a wartość jej wynosiła 10 478 talarów i 23 grosze, zaś zakupiona część o wartości 7 996 talarów i 16 groszy przypadła drugiemu. W 1787 r. Friedrich Conrad Emst von Wedel odkupił od swego brata jego majątek za sumę 8135 talarów 20 groszy i 6 fenigów stając się właścicielem całego majątku ziemskiego. W końcu XVIII wieku w Dzwonowie wybudowano pałac w stylu elektycznym - siedzibę szlachecką. Przy pałacu założono park w stylu angielskim z polaną i podłużnym stawem. Park zadrzewiony został: bukami, dębami, grabami, jesionami, klonami i lipami a w początkach XDC wieku roślinność wzbogacona została o dodatkowe drzewa ozdobne: kasztanowce, robinie akacjowe, tulipanowiec amerykański i sosny wejmutki. Do dziś można zobaczyć pałac i część pozostałych drzew. Ostatnim właścicielem Dzwonowa z rodu Wedlów był Hans Otto Ernst Wilhelm, a wartość jego majątku szacowano na 25 000 talarów. 13 kwietnia 1847 r. sprzedał on swój majątek kapitanowi Hermannowi Ludwigowi Augustowi Schaliehn, deputowanemu do pomorskiego sejmiku krajowego za 100 000 talarów. Kapitan Schaliehn pozostawał w posiadaniu majątku jeszcze w połowie lat sześćdziesiątych XIX wieku. Do jego majątku należało 2 998,87 mórg gruntów w tym były: grunty orne, łąki, lasy i pastwiska. Około 1870 r. pałac przebudowano w stylu barokowo - neoklasycznym. W 1882 r. przebudowano budynki gospodarcze o czym mówi data na ścianie szczytowej jednego z nich. W 1882 r. właścicielem majątku był Urlich von Veltheim i notuje się już oprócz uprawy gruntów hodowlę owiec i bydła. W 1905 r. właścicielem majątku był szambelan dworu Franz von Veltheim, który nie mieszkał w Dzwonowie a majątek oddał w dzierżawę hrabiemu von Schwerin z Ducherow. W latach 1914 - 1929 notuje się jako właściciela majątku Friedricha Hoehne. W 1920 r. rozbudowano pałac i wzniesiono neorenesansowe skrzydło oraz gotycki ganek. W latach 1840 - 1850 wybudowano tory kolejowe do Gdańska i mosty. Mostek nad strumykiem koło cmentarza pobudowano w 1920 r. W planach było wybudowanie stacji kolejowej na tzw. „czternastce" czyli na 14 przejeździe kolejowym od Stargardu. Nie zgodził się na to ówczesny właściciel majątku ziemskiego von Veltow, bowiem w tym miejscu znajdowały się wyjątkowo dobre gleby. Dlatego stację kolejową wybudowano na piaszczystych glebach w Trąbkach. Według legendy między Dzwonowem a Trąbkami na drodze do Marianowa leżał kiedyś kamień w formie misy. W jego gładkiej, poziomej powierzchni było dziewięć wyrzeźbionych okrągłych zagłębień o wielkości filiżanki ułożonych jak podstawa stożka. Legenda głosiła jakoby olbrzymi pchali tam z góry kręgle z odległości około 2 500 rut (l ruta = 4,67 m). W 1825 r. kamień ten został rozsadzony. Często używana wśród mieszkańców Dzwonowa „szesnastka" wywodzi się od szesnastego przejścia przez tory kolejowe gdzie mieścił się punkt dróżniczy. W 1913 r. założono obecny cmentarz. W tym czasie w niewielkim budynku z czerwonej cegły mieszczącym się przy kościele mieścił się dom przedpogrzebowy. Przed wojną wieś Dzwonowo należała do powiatu Szadzko a od 1933 r. do okręgu Szczecin. W Dzwonowie była cegielnia, która wypalała czerwoną cegłę. Znajdowała się ona za wsią w kierunku Chociwla za nieczynną żwirownią. Był również punkt pocztowy, kasa oszczędności, rzeźnia i piekarnia należąca do W. Asmusa. Miejscowy młyn, którego właścicielem był Felgenhauer, stał nad Zakonną Rzeczką, obecnie Krępą. Pomiędzy Dzwonowem a położoną od niego na północ miejscowością Bobrowniki przebiegała autostrada Rzeszy Niemieckiej, kończąca się krótko przed Lisowem (pozostała
ona do dziś).

Ten piękny pałacyk, nabiera dopiero blasku, cieszy nas taki widok! To dzięki właścicielowi tego obiektu, któremu dziękujemy za to, że zezwolił nam sfotografowanie ten obiekt:) Park i okolice stawu są jednym z najcudowniejszych miejsc jakie do tej pory widzieliśmy podczas naszych podróży. Mam nadzieję, że będzie mi dane zawitać tu jeszcze i podziwiać ten obiekt po jego wskrzeszeniu.

We wsi wznosi się późnogotycki kościół pw. św. Jana Ewangelisty z II połowy XV wieku. Niewielki salowy kościół wzniesiony został z kamienia polnego z dodatkiem cegły. Wieża rozczłonkowana ceglanymi, półkoliście i ostrosłupowo zamkniętymi blendami zwieńczona jest wysokim spiczastym hełmem. Główny portal zachodni ostrosłupowy, o uskokowych ościeżach. Wewnątrz są zachowane interesujące elementy wyposażenia: renesansowa ambona i XVIII wieczny ołtarz w formie tryptyku, odnowiony w 1993 roku, ze scenami „Ukrzyżowanie” i „Ostatnia Wieczerza”. Absydę zamyka ozdobna krata. W oknach są witraże ornamentalne z połowy XIX wieku. Plac przykościelny to dawny cmentarz z drugiej połowy XVI wieku, o powierzchni 0,20 ha, obsadzony jest kasztanowcami i lipami. Przy drodze, w południowej części wsi, znajduje się późniejszy cmentarz ewangelicki, obecnie zagospodarowany jako komunalny.

We wsi znajduje się pałac zbudowany w stylu neoklasycystycznym. Jest to budynek piętrowy (pierwotnie renesansowy dwór rodziny von Wedlów) ze stropem datowanym na 1565 rok, rozbudowany w końcu XIX wieku i w latach 30. XX wieku. Jest to budynek murowany, kryty dachem dwuspadowym, z portykiem podtrzymującym balkon, boniami na elewacji. Po 1945 roku pałac należał do PGR-u, obecnie stanowi prywatną własność. W sąsiedztwie znajdują się zachowane zabudowania folwarczne oraz park pałacowy z przełomu XVIII i XIX wieku o powierzchni 8,75 ha. W parku zachowały się staw oraz bogaty starodrzew złożony m.in. z buka pospolitego i purpurowego, kasztanowca krwistego i plamistego, lipy srebrzystej, grabu pospolitego oraz jesionu wyniosłego. Obiekt obecnie niedostępny - remont.

























Umieszczone zdjęcia wykonano: sierpień 2015