KRUPE

http://polskiemiastawfotografii.blogspot.com/2010/10/krupe.htmlKrupe
wieś w województwie lubelskim, w powiecie krasnostawskim, w gminie Krasnystaw

Początkowo istniał tu niewielki dwór obronny Krupskich (dziedzictwo Krupskich). Jerzy Krupski w 1492 założył zamek w Krupem. W II połowie XVI w. właścicielami zamku została rodzina Orzechowskich, którzy w Krupem wznieśli wspaniałą renesansową rezydencję. Budowniczym jej w końcu XVI w. był arianin Paweł Orzechowski, podkomorzy chełmski. W ich posiadaniu zamek pozostał do 1644. Właścicielami Krupe byli: Zborowscy, Gnoińscy, Niemirycze, Buczaccy i Rejowie. Zamek podupadł podczas potopu i nigdy już nie odzyskał dawnego blasku. W 2. połowie XVIII w. był ruiną, którą dalej niszczyły wojny w latach 1915 i 1944. Przeprowadzone w latach 60. XX w. prace zabezpieczające, częściowo uratowały pozostałości wspaniałej niegdyś, magnackiej rezydencji.

Zamek - leżący przy drodze z Chełma do Krasnegostawu, przez współczesnych zwany fortecą, wznoszono od początku w. XVI przynajmniej do pierwszej połowy XVII stulecia.W roku 1492 Jerzy Krupski herbu Korczak wystawił pierwotnie niewielki zamek. Następnym właścicielem był Samuel Zborowski herbu Jastrzębiec[3]. oraz jego potomkowie - Gnoińscy. Zborowski otoczył zamek murem kurtynowym z drewnianymi gankami strzelniczymi. Wiadomo że zamek miał wtedy 4 baszty ozdobione herbem Jastrzębiec oraz wieżę bramną. Dodatkowo zamku broniła fosa, rozlewiska i most zwodzony. W roku 1577 Krupe przeszło na własność Pawła Orzechowskiego, kasztelana chełmskiego, który przejąwszy zamek na własność przystąpił do jego rozbudowy nadając budowli renesansowy kształt. Po roku 1644 zamek zmieniał często właścicieli nie ominęły go klęski najazdów i pożarów. Ok. 1656 r zniszczony przez Szwedów, w roku 1665 r pożar niszczy mury, spłonęła cała zabudowa gospodarcza zamku, w roku 1670 r. - z ruin zamek podnieśli dopiero następni właściciele - Reyowie (potomkowie Mikołaja Reya). Kolejnymi właścicielami byli Niemirycze, Buczaccy a potem ponownie Reyowie, którzy wznieśli obok zamku ok. 1780 r. zachowany do dziś dwór. W roku 1794 na podniszczonym zamku wybuchł pożar. Nikt go już nie odbudowuje. Kolejne zniszczenia i rozbiórki przyniosły wojny w XX w., między innymi Niemcy rozebrali część północną murów. Dopiero w 1962 ruiny zostały zakonserwowane, częściowo wzmocnione i odnowione.
Zespół zamkowy składał się z głównej siedziby i podzamcza.Główna część zamku wzniesiona na planie kwadratu otoczona była wewnętrzną fosą; podzamcze chroniły okalające je mury z bastejami, mokradła i stawy. W pierwszym etapie rozbudowy powstało skrzydło północno-zachodnie. Budowla zwieńczona attyką miała arkadową galerię na obu kondygnacjach; na parterze z kamiennymi półkolumnami, na piętrze ceglanymi filarami. W tej części zamku znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne. Część mieszkalna urządzona została w przylegającej baszcie zachodniej. Skrzydło południowo-zachodnie – zamykające wewnętrzny dziedziniec – zbudowano w latach 1604–1608[2]. Były tam pomieszczenia gospodarcze na parterze, a na piętrze izba stołowa, sale i pokoje przestrzenne. Również to skrzydło zwieńczone było attyką. Elewację wykonano w technice sgraffitowej, chronił ją gzyms kordonowy. Okna w boniowanych obramieniach rozmieszczono rytmicznie. Do zamku prowadził most zwodzony; przez bramę wchodziło się na duży dziedziniec. Całość budowli miał charakter obronny z bastejami w narożach czworokątnego założenia. Baszta bramna z oknami strzelniczymi mieściła na piętrze sklepione pomieszczenie mieszkalne dla straży. Nad bramą wjazdową widniał Jastrzębiec, herb Zborowskich. W podzamczu mieszkała służba i rzemieślnicy, były tam też stajnie.
































































































Dwór Jana Michała Reja - dwór położony w pobliżu malowniczych ruin zamku, wzniesiony został w latach 1779-82 w stylu barokowo-klasycystycznym przez Jana Michała Reja, starostę nowokorczyńskiego. Wymurowany na planie kwadratu, z cegły i kamienia, otynkowany, parterowy, został ok. 1840 r. przebudowany w stylu klasycystycznym. Dodano m.in. drewniany czterokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym szczytem i ozdobiony tryglifowym fryzem. Z tego okresu pochodzą również zewnętrzne obramowania otworów. Dwór właściwy nakryty jest dachem łamanym polskim, alkierze i portyk dachami dwuspadowymi. Budowla jest cennym przykładem architektury dworskiej końca XVIII w., o zachowanym układzie przestrzennym i pierwotnych elementach zdobniczych i konstrukcyjnych.




Umieszczone zdjęcia wykonano: sierpień 2014