PIŃCZÓW

Pińczów
miasto w województwie świętokrzyskim, siedziba powiatu pińczowskiego, jak również miejsko-wiejskiej gminy Pińczów.


Pińczów leży na Ponidziu, nad rzeką Nidą, 39 km na południe od Kielc. Miasto położone jest częściowo w Dolinie Nidy, od północy opierając się na zboczach wzgórz wchodzących w skład Garbu Pińczowskiego. Pierwsza lokacja Pińczowa nastąpiła w 1424 r. Z niewiadomych przyczyn nie przyjęła się. Dopiero druga lokacja z 1428 r. powiodła się. Na podstawie przywileju lokacyjnego króla Władysława Jagiełły przeprowadził ją Jan Głowacz Oleśnicki, brat biskupa krakowskiego Zbigniewa. W 1586 r. Pińczów stał się własnością Myszkowskich. W latach 90-tych XVI w. Zygmunt Myszkowskich lokował niedaleko miasta Mirów. Następnie w 1728 r. wraz z całą ordynacją przeszedł w ręce Wielopolskich. Miasto było siedzibą potężnego rodu Oleśnickich. W 1550 r. Mikołaj Oleśnicki udzielił schronienia kalwinom. Dzięki temu Pińczów stał się jednym z głównych ośrodków reformacji w Polsce. W 1551 r. założono gimnazjum kalwińskie, które między innymi ukończył Hugo Kołłątaj, jeden z twórców Konstytucji 3-go Maja. Profesorowie tutejszego gimnazjum dokonali słynnego przekładu Biblii na język polski, znanego jako Biblia Brzeska lub Radziwiłłowska (1563 r.). Działał tutaj również Jan Łaski. Miasto zapełniło się teologami, pisarzami, nauczycielami akademickimi i żakami. W powstałym tu gimnazjum nauczano nawet języka hebrajskiego, który wykładał Franciszek Stankar, profesor Uniwersytetu w Padwie, a następnie w Krakowie. W 1559 r. podczas synodu kalwinów nastąpił podział. Pińczów stał się wówczas główną siedzibą arian w Polsce. W 1579 r. było tu 131 domów, a liczba mieszkańców nie przekroczyła tysiąca. Od 1586 r. Pińczów był własnością rodu Myszkowskich, którzy usunęli z miasta arian. Obok Pińczowa powstał Mirów, który prawa miejskie otrzymał w 1592 r. W 1657 r. Pińczów został zajęty przez Szwedów, którzy zwierzchnictwo nad miastem przekazali w ręce arian. W 1702 r. miasto zostało złupione przez wojska szwedzkie. Od 1772 r. Pińczów znajdował się w zaborze austriackim, od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a od 1815 r. w Królestwie Polskim. Podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w Pińczowie getto, w którym zgromadzili około 3 tys. Żydów. W późniejszym okresie wojny, w okolicy aktywnie działały polskie oddziały partyzanckie (oraz dwa oddziały żydowskie), które na przełomie lipca i sierpnia 1944 r. przeprowadziły powstanie zbrojne i założyły rejon wyzwolony, nazwany Republiką Pińczowską. Po ciężkich walkach z Niemcami, oddziały partyzanckie podjęły próbę przebicia się w kierunku frontu sowieckiego. Pińczów został zajęty przez wojska sowieckie w styczniu 1945 r.

Pałac jest budowlą barokowo-klasycystyczną, piętrową na rzucie prostokąta ze skrzydłem przy narożu północnym. W południowej części przypałacowego parku znajduje się manierystyczny pawilon ogrodowy z końca XVI wieku autorstwa Santi Gucciego. Wzniesiony na planie pięcioboku w kształcie malowniczej baszty należącej zapewne do ogrodu włoskiego wchodzącego w skład kompleksu dawnego zamku Myszkowskich. Główną fasadę pałacu ozdabiają stiukowe płaskorzeźbione sceny mitologiczne, umieszczony nad wejściem orzeł oraz znajdujący się w tympanonie herb margrabiego Franciszka Wielopolskiego. Front budynku przedziela kordonowy gzyms. Okna w prostokątnych obramieniach zdobią stiukowe zworniki i girlandy kwiatowe. Po obu stronach schodów prowadzących na ganek stoją na postumentach rzeźby z XVIII/XIX w. przedstawiające Florę, rzymską boginię wiosny i kwiatów, i Pomonę, boginię owoców. Po ich bokach widnieją dwa wazony klasycystyczne. Wnętrze pałacu zostało przebudowane w XIX w. W sali mieszczącej dzisiaj bibliotekę zachowała się klasycystyczna polichromia.






















Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2011