GRODKÓW

http://polskiemiastawfotografii.blogspot.com/2010/10/grodkow.html

Grodków
miasto w woj. opolskim, w powiecie brzeskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej – Grodków.

Znany z dokumentów pisanych w 1234 roku jako Grodcov, kiedy to książę wrocławski Henryk Brodaty założył dwie wsie na prawie niemieckim (Stary i Nowy Grodków). Już wcześniej jednak na terenie dzisiejszego Grodkowa istniała osada. Dowód na to przyniosły prace archeologiczne z 1862 r., poczynione przy okazji budowy torów kolejowych (dziś jednych z najstarszych w Polsce). Odkryto wówczas ślady palenisk, studni wyłożonych drewnem, drobne przedmioty żelazne i żużel dymarkowy. Prawa miejskie Grodków uzyskał 22 września 1268 r. W 1276 roku nastąpiła ponowna lokacja miasta na prawie średzkim. W roku 1289 Rusini sprowadzeni jako sojusznicy przez Władysława Łokietka i Bolesława płockiego w wojnie o tron krakowski, spustoszyli ziemie Henryka Probusa, w tym Grodków. Później Grodków stał się częścią biskupiego księstwa nyskiego i dzielił jego losy. W 1763 r. Grodków stał się siedzibą pruskiego garnizonu. W II poł. XIX w. miasto przeżywało okres intensywnego rozwoju. Wokół dawnych murów miejskich wytyczono promenadę, przy której wzniesionych został szereg budynków publicznych (szkoła rolnicza, poczta, urząd katastralny) oraz prywatne wille. Miasto wzbogaciło się także o gmachy urzędu landrata (Landratsamt) i szpitala powiatowego. W latach 1912–1913 zbudowano nowe koszary. W roku 1936 otwarty został basen miejski. W wyniku przejścia frontu wojennego w lutym 1945 r. miasto zostało zniszczone w ponad 60%. W 1946 r. miejscowość została włączona do województwa śląskiego na terenie powojennej Polski, pod nazwą Grodków. Niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec. Zniszczona wojną zabudowa miasta została rozebrana, zaś na jej miejscu powstały rozlegle place bądź budynki z tzw. wielkiej płyty. W latach 1946–1950 miasto należało do woj. śląskiego potem do woj. opolskiego. Do 1975 roku Grodków był miastem powiatowym w powiecie grodkowskim. Miasto Grodków status miasta powiatowego utraciło w wyniku reformy administracyjnej z 1975 r.

Centralnym punktem miasta jest rynek z okazałym i wyremontowanym ratuszem. Otoczenie wokół rynku zostało również odnowione, założona została kostka brukowa, a wokół rynku wznoszą się zabytkowe kamienice zbudowane w XVIII i XIX wieku, w których siedziby mają różne placówki handlowo-usługowe oraz banki.

Kościół farny pw. Św. Michała Archanioła – kościół parafialny, wcześniej pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Wybudowany był w stylu wczesnogotyckim, wzmiankowany już w 1282 roku, w 1449 r. został spalony podczas pożaru, a następnie odbudowany. Wiek XV i XVI służyły rozbudowie kościoła lecz wojna trzydziestoletnia nie oszczędziła go - został ponownie spalony; następnie przed rokiem 1671 był odnowiony staraniem biskupa Sebastiana Rostocka. W roku 1893 nastąpiła częściowa regotyzacja kościoła. Kościół posiada wczesnogotyckie prezbiterium o układzie wendyjskim pochodzące z XIII wieku, pozostała część kościoła ma układ polski; przy prezbiterium znajduje się zakrystia z przełomu XV-XVI wieku; ołtarz główny w stylu późno barokowym ufundowany został w 1729 roku przez księdza Henryka Schmidta, a wykonany przez rzeźbiarza Michała Kosslera z Niemodlina i malarza Melchiora Franciszka Ansi; ponadto w kościele znajduje się barokowa chrzcielnica marmurowa, barokowy prospekt organowy i dzwon, który był przelany w 1833 r. i umieszczony nad prezbiterium; obecne wyposażenie manierystyczno-barokowe. Kościół św. Michała Archanioła jest główną siedzibą dekanatu grodkowskiego.

Ratusz w Grodkowie - klasycystyczna budowla została wzniesiona w roku 1840 według projektu architekta Philippiego, przy wykorzystaniu wieży pochodzącej z poprzedniego ratusza. Obecnie budynek jest siedzibą Urzędu Stanu Cywilnego i kilku innych instytucji. Pierwszy ratusz w Grodkowie został wzniesiony na przełomie XIV i XV wieku, w czasach późniejszych budowla ta była kilkakrotnie niszczona w pożarach i odbudowywana. W roku 1577 wzniesiono stojącą do dnia dzisiejszego wieżę, a w roku 1668 nakryto ją hełmem. W latach 1833 i 1836 pod nadzorem mistrzów murarskich J.Fleischera i F.Plandera wieża była restaurowana[1]. W roku 1833 budynek spłonął w ogromnym pożarze miasta. Obecny ratusz zbudowany został w 1840 roku według projektu architekta Philippiego z Opola, przy wykorzystaniu ocalałej z pożaru wieży. Po roku 1945 budowla była kilkakrotnie odnawiana. Decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia 13 kwietnia 1966 roku ratusz został wpisany do rejestru zabytków. Ratusz jest klasycystyczną budowlą wzniesioną na planie prostokąta, na bokach fasady są dwa wydatne ryzality, a na ścianie przeciwległej jest trzeci, znacznie mniejszy. Najstarszą częścią ratusza jest wieża o wysokości 36 metrów, w dolnej części czworoboczna z kamiennymi szczycikami, wyżej przechodząca w ośmiobok zwieńczony tralkową galeryjką, ponad którą jest barokowy hełm z prześwitem[1]. Poza wieżą z poprzedniego ratusza zachował się ostrołukowy gotycki portal z XVX wieku, znajdujący się w północnej części ratusza, oraz gotyckie sklepienia kolebkowe i niektóre sale przyziemia[1]. W sieni znajduje się tablica z inskrypcją i herbem biskupa Baltazara Promnitza, a przed ratuszem stoi popiersie Józefa Elsnera, który urodził się w Grodkowie. Obecnie ratusz jest siedzibą Urzędy Stanu Cywilnego i kilku innych instytucji publicznych.

Pomnik Józefa Elsnera - Józef Elsner urodził się 1 czerwca 1769 r. w Grodkowie, zmarł 18 kwietnia 1854 w Warszawie. Był polskim kompozytorem narodowości niemieckiej, nauczycielem oraz działaczem kultury muzycznej. Dla uczczenia J. Elsnera w 1974 r. został odsłonięty jego pomnik. Na kamiennej prostokątnej podstawie, na której widnieje nazwisko kompozytora oraz rok jego urodzenia i śmierci, umieszczone zostało jego popiersie. Pomnik usytuowany jest na rynku przed ratuszem. Również tutaj, w Grodkowie, obchodzone są corocznie Dni Elsnerowskie, w ramach których odbywają się koncerty i prelekcje poświęcone nie tylko Józefowi Elsnerowi, ale także innym wybitnym polskim kompozytorom.

Brama Ziębicka − brama miejska w zachodniej części Grodkowa, przy ul. Warszawskiej, wzniesiona najprawdopodobniej w pierwszej połowie XIV wieku i odnowiona w XIX i XX wieku. Została zbudowana z cegły o układzie polskim, otynkowana z nowszym wejściem przy ziemi. Z każdej strony wieży znajdują się po dwa okienka strzelnicze. Korona bramy jest zbudowana z półkolistych płytek połączonych trójkątami, a na postumentach sterczyny zwieńczone trójkątnie, ujęte po bokach elementami ćwierćkolistymi.

Wiatrak typu holenderskiego pojawił się w krajobrazie Europy w XVII wieku. Posiada nieruchomy korpus i ruchomy dach z zamontowanymi skrzydłami. Ruchomy, obrotowy dach umożliwia ustawienie powierzchni skrzydeł prostopadle do kierunku wiatru, co pozwala na wykorzystanie jego energii niezależnie od tego, z jakiego kierunku wieje. Jeden z takich wiatraków wzniesiony został w Grodkowie w XIX wieku. Trzykondygnacyjny wiatrak zbudowany został z czerwonej cegły na rzucie koła. Niestety, pozbawiony został skrzydeł. Obecnie w wiatraku mieści się kawiarnia.