Malborkmiasto w województwie pomorskim nad Nogatem. Siedziba powiatu malborskiego.
Miasto Malbork, noszące pierwotnie niemiecką nazwę „Marienburg”, powstało jako osada wokół potężnego zamku obronnego, zbudowanego na lewym brzegu rzeki Nogat w 1274 r. przez zakon krzyżacki. W 1286 r. otrzymał prawa miejskie. Populacja miasta składała się z osadników, którzy stopniowo napływali do Malborka w XIV wieku. Dzięki korzystnemu położeniu i dostępowi do dróg wodnych Wisły i Nogatu, Malbork stał się ośrodkiem handlowym, rzemieślniczym i rolniczym, a z czasem został także jednym z miast hanzeatyckich. Głównymi produktami miasta było zboże, drewno, konie, skóry i wino. W XIV i XV w. Malbork był stolicą państwa zakonu krzyżackiego oraz siedzibą wielkiego mistrza. Budowany nieprzerwanie przez ponad 200 lat zamek stał się w końcu największą budowlą tego typu na świecie. W 1457 r., podczas wojny trzynastoletniej (1454–1466), zamek został wykupiony przez Polaków z rąk najemników czeskich. Od 1466 r. Malbork należał do Rzeczypospolitej, jako stolica województwa w Prusach Królewskich w Królestwie Polskim. W 1772 r., po pierwszym rozbiorze, Malbork został wcielony do Prus (od 1872 r. Niemiec). Na przełomie XIX i XX w. stał się beneficjentem ogólnoniemieckiego boomu inwestycyjnego i gospodarczego. Już w 1852 r. uzyskał połączenie kolejowe, które następnie rozwinęło się w węzeł kolejowy z połączeniami do Berlina i Gdańska (przez Tczew) oraz Królewca, a także Mławy (1876), Grudziądza i Torunia (1883) oraz Małdyt (1893). Przyciągał też coraz większą uwagę jako dawna stolica Krzyżaków, tym bardziej, że w czasach pruskich zamek poddano szeroko zakrojonej rekonstrukcji. Po I wojnie światowej mieszkańcy opowiedzieli się w plebiscycie za pozostaniem w Rzeszy. W okresie od stycznia do marca 1945 r. Armia Czerwona prowadziła ciężkie walki wokół miasta, ogłoszonego przez Niemców twierdzą. W ich wyniku około 80% zabudowy miejskiej Malborka uległo zniszczeniu, w tym także niemal połowa infrastruktury zamku. Po wojnie resztki zabytkowych budynków rozebrano. Malborska starówka nie została zabudowana, a w okresie PRL jej teren zabudowano blokami. Od 1999 r. Malbork jest stolicą powiatu w województwie pomorskim.
Zamek - największy na świecie zamek pod względem powierzchni[1], usytuowany w Malborku, na prawym brzegu Nogatu. Wzniesiony w kilku etapach od 1280 do poł. XV w. przez zakon krzyżacki, początkowo konwentualny i siedziba komtura, w latach 1309–1457 siedziba wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego i władz Prus Zakonnych, w latach 1457–1772 rezydencja królów Polski, od 1466 siedziba władz Prus Królewskich, od 1568 siedziba Komisji Morskiej, w 1772 zajęty przez administrację Królestwa Prus i zdewastowany w latach 1773–1804[4]; rekonstruowany w latach 1817–1842 i 1882–1944[4], zniszczony w 1945, ponownie rekonstruowany od 1947; w 1949 wpisany do rejestru zabytków, w 1994 uznany za pomnik historii, w 1997 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO; od 1961 siedziba Muzeum Zamkowego w Malborku. W 1286 na południe od zamku lokowano Malbork (Stare Miasto), którego mury miejskie sprzężono z murem obronnym zamku w jednolity system obronny. W 1388 na wschód od zamku założono Nowe Miasto. W latach 1626–1635 miasto i zamek otoczono wałem fortecznym o narysie bastionowym, zaś przyczółek mostowy na lewym brzegu Nogatu osłonięto dziełem rogowym.
Zespół zamkowy w Malborku obejmuje:Zamek - największy na świecie zamek pod względem powierzchni[1], usytuowany w Malborku, na prawym brzegu Nogatu. Wzniesiony w kilku etapach od 1280 do poł. XV w. przez zakon krzyżacki, początkowo konwentualny i siedziba komtura, w latach 1309–1457 siedziba wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego i władz Prus Zakonnych, w latach 1457–1772 rezydencja królów Polski, od 1466 siedziba władz Prus Królewskich, od 1568 siedziba Komisji Morskiej, w 1772 zajęty przez administrację Królestwa Prus i zdewastowany w latach 1773–1804[4]; rekonstruowany w latach 1817–1842 i 1882–1944[4], zniszczony w 1945, ponownie rekonstruowany od 1947; w 1949 wpisany do rejestru zabytków, w 1994 uznany za pomnik historii, w 1997 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO; od 1961 siedziba Muzeum Zamkowego w Malborku. W 1286 na południe od zamku lokowano Malbork (Stare Miasto), którego mury miejskie sprzężono z murem obronnym zamku w jednolity system obronny. W 1388 na wschód od zamku założono Nowe Miasto. W latach 1626–1635 miasto i zamek otoczono wałem fortecznym o narysie bastionowym, zaś przyczółek mostowy na lewym brzegu Nogatu osłonięto dziełem rogowym.
- Zamek Wysoki, czworoboczny, z dziedzińcem otoczonym krużgankiem, kościołem Najświętszej Maryi Panny z kaplicą grobową św. Anny, gdaniskiem, wieżami Kleszą i Wróblą,
- Zamek Średni, wzniesiony w miejscu byłego przedzamcza, trójboczny, z rozległym dziedzińcem otwartym ku Zamkowi Wysokiemu (oddzielonym od niego murem i fosą), z kaplicą św. Bartłomieja, Wielką Komturią, Infirmerią, Wielkim Refektarzem, Pałacem Wielkich Mistrzów, Refektarzem Letnim, Refektarzem Zimowym, wieżą Kurzą Nogą
- Zamek Niski (Przedzamcze), z Karwanem, kaplicą św. Wawrzyńca oraz szeregiem zabudowań gospodarczych.
Pomnik polsko - niemieckiego pojednania.
Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2013