Nowe Warpnomiasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowe Warpno.
Do Nowego Warpna należą osiedla (dawne wsie): Grądno, Karszno, Małachowo, Miroszewo, Podgrodzie, Przedborze, Rytka. Nowe Warpno znajduje się w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, na północno-zachodnim krańcu powiatu polickiego. Miasto jest położone Półwyspie Nowowarpieńskim oddzielającym Jezioro Nowowarpieńskie od Zatoki Nowowarpieńskiej, będącej częścią Zalewu Szczecińskiego. Półwysep należy do Równiny Wkrzańskiej. Miasto Nowe Warpno zostało lokowane najprawdopodobniej w 1295 roku. Lokacja odbyła się na zasadzie translokacji z terenów dzisiejszej dzielnicy Podgrodzie, gdzie znajdował się dawny gród słowiański. Miasteczko znalazło się w granicach Księstwa Pomorskiego, aż do 1648 roku, kiedy to pokój w Osnabrück po wojnie trzydziestoletniej przyznał tereny te Szwecji, która panowała nad Nowym Warpnem do 1720 roku. Szwedzi dążyli do szybkiego ufortyfikowania leżącego na wyspie miasta. W 1678 roku fortyfikator Christian Kanxdorff przedstawił projekt nowej twierdzy. Fortyfikacje miały łączyć trzy wyspy. Obecny półwysep, na którym dziś znajduje się centrum miasta, dawniej nie był połączony z lądem stałym. Plany wybudowania wielkiej twierdzy zrealizowano tylko częściowo. W 1692 roku główna część Nowego Warpna spłonęła w wielkim pożarze. Zniszczony został m.in. ratusz oraz kościół. Świątynię odbudowano, zaś na miejscu starego ratusza wzniesiono nowy, ryglowy budynek w 1697 roku. Po wielkim pożarze mieszkańcy przenieśli się w większości do Starego Warpna, jednak po odbudowie powrócili i miasto liczyło w XVIII wieku ok. 1,3 tys. mieszkańców. W 1720 roku zostało wcielone do państwa pruskiego. Podczas wojny siedmioletniej zajęte przez wojska carskiej Rosji. W 1759 roku, 10 września, na Zalewie Szczecińskim w okolicach Nowego Warpna rozegrała się bitwa morska pomiędzy Szwedami a Prusakami. Była to pierwsza bitwa morska w historii pruskiej floty. Zakończyła się ona zwycięstwem Szwecji, której flotyllą dowodził kapitan Rutensparne. W XVIII wieku miasto rozbudowało się w kierunku południowym, gdzie istniała dzielnica przedmiejska, obecne Karszno. Tam znajdował się m.in. młyn i waga miejska. Wielkie szwedzkie fortyfikacje rozebrano w XIX wieku. Fosa została zasypana i wyspa stała się półwyspem. W 1846 roku zapadła decyzja o wybudowaniu grobli łączącej Stare Warpno z Nowym Warpnem. Projekt ten został zatwierdzony dopiero w 1908, jednak nigdy nie został zrealizowany. Pod koniec XIX wieku miasteczko zostało połączone ze Stolcem i dalej Szczecinem linią kolejową, co przyspieszyło rozwój gospodarczy. Miasto stało się ośrodkiem rybackim i handlowym. Znajdował się tutaj m.in. dom starców, szpital, poczta, szkoła, dom towarowy prowadzony przez rodzinę żydowską, łaźnia miejska i mleczarnia. W okresie międzywojennym miasto przeżywało rozkwit jako ośrodek turystyczny. Kursowały promy do Starego Warpna, Trzebieży i Szczecina oraz rejsy po Zalewie Szczecińskim. Miasto utrzymywało sześć restauracji, sześć piekarń, dwa warsztaty złotnicze, jeden kuśnierski, cztery krawieckie, pięć szewskich, kwitło przetwórstwo rybne. Od 1945 Nowe Warpno należy do Polski. W październiku 1945 powołano polskie władze miejskie i urzędy. W latach 1945-1946 miejscowość była stolicą przejściowo istniejącego powiatu wieleckiego, obecną nazwę zatwierdzono administracyjnie 7 maja 1946[4]. Obecnie miasteczko jest małym ośrodkiem turystycznym i lokalnym ośrodkiem kultury. W Nowym Warpnie znajduje się siedziba Urzędu Gminy i Miasta.
W 2007 roku wydano monografię miasta Nowe Warpno autorstwa dra Wojciecha Łopucha w serii "Czas przestrzeń tożsamość". Trzy lata później ukazało się II wydanie, zatytułowane "Nowe Warpno i okolice". W latach 2010 i 2013 ukazały się I i II wydanie "Leksykonu Puszczy Wkrzańskiej" Stowarzyszenia Ziemia Warpieńska pod redakcją Tadeusza Białeckiego i Stanisława Krzywickiego.
Ratusz - siedziba Urzędu Miasta i Gminy w Nowym Warpnie, jeden z najciekawszych architektonicznie budynków tego typu w Polsce. Budynek o konstrukcji ryglowej (mur pruski) został wzniesiony w 1697 roku, po wielkim pożarze miasta w 1692 roku (dawny ratusz spłonął). Jest to budynek o konstrukcji czteroosiowej z kwadratową wieżą zegarową postawioną od strony zachodniej. Wszystkie skrzydła zostały zbudowane w technice ryglowej. Od początku był siedzibą władz miejskich, obecnie pełni również swoją pierwotną funkcję. Jest obiektem unikatowym i najcenniejszym zabytkiem Nowego Warpna.
Dom szachulcowy (XVIII/XIX w.).
Pomnik Hansa Hartiga - w czerwcu 2013 roku odsłonięto na rynku w Nowym Warpnie pomnik Hansa Hartiga. Było to wydarzenie bezprecedensowe w historii Polski, gdyż rzadko się zdarza aby w Polsce był honorowany artysta pochodzenia niemieckiego. Hans Hartig urodził się pod koniec XIX wieku w Karwinie w powiecie Białogardzkim jako syn pastora. W Szczecinie uczęszczał do gimnazjum a także ukończył tutaj służbę wojskową. Przeniósł się do Berlina gdzie uczęszczał do renomowanej pracowni malarskiej Eugena Brachta. Malowaniem pejzaży interesował się od najmłodszych lat a Bracht wpoił mu, żeby inspiracji poszukał nie w modnych wtedy Włoszech ale najlepiej w swoich rodzinnych stronach. Inspiracją dla prac Hartiga stały się pomorskie miasteczka oraz umocnienia min Gartzu, Kamienia Pomorskiego czy też Gryfina i Chojny. W 1912 roku odkrył Nowe Warpno gdzie miał ciszę i spokój dla malowania swoich pejzaży a ulubionym motywem w jego pracach były m.in. parowce. Starał się tutaj spędzać jak najwięcej czasu. Potrafił godzinami malować swoje pejzaże w wynajętej łodzi. W 1927 roku odebrał nagrodę Honorowego Obywatela Nowego Warpno czym był zaskoczony i wzruszony. W pełni zasłużył na tą nagrodę gdyż swoimi pejzażami promował miasto w całych Niemczech.
Na wyremontowanym rynku w Nowym Warpnie, tuż przy ratuszu znajduje się zabytkowa XIX-wieczna pompa miejska. Pompa została tutaj przeniesiona ze Szczecina w latach 70-tych XX wieku, dlatego u podstawy znajduje się herb Szczecina. Pompę postawiono w miejscu wcześniejszego hydrantu, który szpecił wygląd rynku. Przy okazji remontu pompę odmalowano i jest niewątpliwą atrakcją miasta.
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - pierwsza wzmianka dotycząca istnienia kościoła na terenie Nowego Warpna pochodzi z 1267 r. – wymieniany jest wśród posiadłości klasztoru w Uznam. Uległ on kilkakrotnie zniszczeniu w czasie pożarów nawiedzając miasto w latach 1442, 1491, 1555 i 1692. Zgodnie z informacją z roku 1491, kościół został odbudowany i był budynkiem mniejszym od ratusza. Mając na uwadze fakt, że obecnie jest to obiekt większy od ratusza, można domniemywać, że po którymś z kolejnych pożarów został on znacznie rozbudowany. Dokładna data budowy obecnej bryły kościoła nie jest znana. Prawdopodobnie miało to miejsce około 1556 r. W czasie pożaru w 1692 r. zniszczeniu uległa wieża i dach kościoła. Został on odbudowany w 1693 r. Przed II wojną światową świątynia protestancka. 15 sierpnia 1946 roku poświęcona na kościół rzymskokatolicki. Kościół usytuowany jest na terenie dawnego cmentarza kościelnego, okolonego ulicami: Kościelną, Warszawską i Poprzeczną (dawniej Szkolną). Kościół jest obiektem jednonawowym. Ma kształt wydłużonego prostokąta, zamkniętego od wschodu trójbocznie, a od zachodu prostą ścianą. Do ściany tej przylega wieża na planie zbliżonym do kwadratu. Wieża, powstała w 1693 roku, posiada sklepienie krzyżowe, ostrołukowy portal, wzniesiona została z kamienia i cegły. Przebudowany szczyt jest zwieńczony spiczastym hełmem z kulą. Do ściany nawy od strony północnej przylega zakrystia o formie prostokąta. W elewacji południowej znajduje się główne wejście do wnętrza kościoła. Wejście do wieży znajduje się w ścianie zachodniej. Wejście do zakrystii - w ścianie wschodniej. Kruchta i zakrystia połączone są z nawą drzwiami wewnętrznymi, do zakrystii prowadzi dwoje drzwi. Bryła kościoła jest prosta, zwarta. Pokryta jest dwuspadowym dachem, zamknięta od strony prezbiterium trójbocznie, od strony wieży prosto, opięta szkarpami o jednym uskoku. Wieża w części dolnej jest masywna. Część górna smuklejsza o formie graniastosłupa założonego na planie kwadratu, opiętego na narożach dwustopniowymi szkarpami. Hełm wieży ma formę ostrosłupa. Zakrystia kryta dachem pulpitowym. Od strony północnej mały przedsionek kryty daszkiem dwuspadowym. Elewację kościoła determinują jednostopniowe szkarpy. Od strony południowej dość nieregularnie, od strony wschodniej i północnej regularnie. Pomiędzy szkarpami rozmieszczone są ostrołukowe okna o zróżnicowanej wysokości. Tylko na ścianie wschodniej o jednolitych wymiarach. Ściany części nadziemnej ceglane, wcześniej otynkowane, obecnie z uwagi na wykonywane prace - odkryte. Ściany wieży od drugiego poziomu licowane cegłą. Dach pokryty dachówką karpiówką a hełm wieży blachą ocynkowaną.
Warto też wspomnieć o otoczeniu kościoła. Znajdują się tam dwa kamienie. Jeden poświęcony jest pamięci Papieża Jana Pawła II, drugi ku czci zmarłych mieszkańców miasta Nowe Warpno spoczywających w tym miejscu i na całym świecie. Oba kamienie zostały postawione z inicjatywy społecznej. Drugi z nich przy udziale byłych, niemieckich mieszkańców Nowego Warpna.
Obecnie kościół pełni funkcję nie tylko sakralną.
Pomnik „W hołdzie wszystkim Mamusiom” - pomysłodawcą tego pomnika był burmistrz jednego z najmniejszych pod względem liczby ludności miast polskich, pan Władysław Kiraga. Ten sympatyczny pomnik jest poświęcony wszystkim Mamusiom. Na marmurowym postumencie figura anioła trzymającego w rękach dziecko, wsparta na kuli ziemskiej jest obracalna wokół własnej osi. Na czterech bokach podstawy są napisy: w języku niemieckim – Allen Mami’s zur Ehre ; języku szwedzkim – Vi hedrar alla Mammor ( miasto od 1648 roku do 1720 należało do Szwecji) ; w języku angielskim - In tribute to all Mommies oraz oczywiście po polsku – W hołdzie wszystkim Mamusiom. Autorem projektu był Bohdan Ronin-Walknowski, który jest m.in. projektantem i wykonawcą pomnika Józefa Piłsudskiego w Szczecinie. Uroczyste odsłonięcie pomnika „W hołdzie wszystkim Mamusiom” odbyło się wobec zgromadzonych matek z miasta i gminy Nowe Warpno 26 maja 2014 r.
Port morski Nowe Warpno – port morski w woj. zachodniopomorskim, położony na południowym brzegu Zatoki Nowowarpieńskiej, znajdującego się w polskiej, południowo-zachodniej części Zalewu Szczecińskiego, na północny zachód od ujścia Odry. Nowe Warpno to port z przystanią rybacką oraz morskim przejściem granicznym, przystosowanym do odpraw promów pasażerskich, jednostek sportowo-turystycznych. W porcie Nowe Warpno pływają statki pasażerskie, które przewożą turystów m.in. do odległej o 1,8 km niemieckiej miejscowości Altwarp. Nowe Warpno przez cały rok jest otwarte zarówno na zwykłych turystów, jak i na zapalonych fanów sportów wodnych. Szczególnie spodoba się tu żeglarzom. Chcąc popływać po wodach Zalewu, można na miejscu wyczarterować łódkę i odwiedzić Przystań Żeglarską.
Plaża i jej okolice.
Aleja Żeglarzy - w 2011 roku otwarto w Nowym Warpnie pierwszą w Polsce Aleję Żeglarzy, na której potrzeby przebudowano ulicę Źródlaną. Jest to deptak ułożony z czerwono-szarej kostki polbrukowej w której znajdują się płyty o wymiarach 60 x 60 cm z herbami miasta oraz sylwetki dwóch żeglarzy: Krzysztofa Baranowskiego i Andrzeja Mendygrała. Z czasem oczywiście tych płyt będzie więcej tak samo jak powiększy się Aleja Żeglarzy bo na razie liczy sobie 60 metrów i znajdują się tam 2 bramy w kształcie łuków -jedna z napisem "Aleja Żeglarzy" a druga z napisem "Port Jachtowy". Na samym końcu Alei Żeglarzy znajduje się pomnik Rybaka.
Pomnik Rybaka - w sierpniu 2012 roku przy okazji "Święta Leszcza" w Nowym Warpnie odsłonięto pomnik Rybaka, dłuta rzeźbiarza Bohdana Ronina-Walknowskiego. Pomnik stoi w Alei Żeglarzy i przedstawia uśmiechniętego człowieka, który patrzy na Aleję Żeglarzy oraz na okolicę. Pomnik Rybaka jest jedną z atrakcji odbywających się tutaj co roku w sierpniu "Święta Leszcza". Można tutaj zjeść przepyszną zupę z leszcza, popatrzeć na pokaz Żółtego Regimentu Piechoty Szwedzkiej z Gniewa ku uczczenia faktu że jeszcze w XVII wieku Nowe Warpno było twierdzą szwedzką. Podczas Festynu odbywają się także pokazy sportów wodnych, polsko-niemiecki festyn graniczny czy też pokazy chórów z z Polski, Łotwy i Litwy.
Promenada i wieża widokowa.
Nowowarpieńska ryba.
Widoki na zatokę.
Kościół pw. św. Huberta – ryglowy, z 1793 r., w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w Nowym Warpnie-Karsznie. filialny podlega parafii pw. Wniebowzięcia NMP, archidiecezja szczecińsko-kamieńska. Data powstania kościoła w Karsznie jest trudna do ustalenia. Do niedawna sądzono, że powstał on w 1793 - taka bowiem data widnieje na chorągiewce wieńczącej kościelną wieżę. Ostatnio odkryto jednak, że na starych szwedzkich mapach (wydanych przed 1709) zaznaczony jest kościół w Karsznie. Nie wiadomo, czy fakt ten dotyczy obecnego kościoła, czy też innej świątyni która istniała w tej miejscowości. Korpus nawowy świątyni zbudowany jest w technice ryglowej. W XIX wieku dobudowano neogotycką wieżę z cegieł. Do 1945 roku użytkowany jako świątynia protestancka, po 1945 popadł w ruinę. W 1994 roku mieszkańcy doprowadzili do rozpoczęcia odbudowy kościoła. Autorem projektu była Danuta Konopka. 25 lipca 1998 roku kościół pw. św. Huberta został poświęcony i przekazany jako świątynia filialna parafii w Nowym Warpnie. Świątynia posiada wystrój myśliwski (proste, drewniane ławy, ołtarz wsparty na rosochatym pniu, liczne poroża i trofea myśliwskie). W kościele organizowane są wystawy czasowe. Jest to kościół o niewielkiej kubaturze, postawiony na planie prostokąta, prosto zamknięte prezbiterium, ściany ryglowe, wieża zachodnia z czerwonej cegły. Ściany postawione na kamiennych fundamentach i ceglanej podmurówce. W ścianie północnej i południowej znajdują się po dwa prostokątne okna. Szkielet drewniany utworzył kwadratowe fachy wypełnione cegłami i otynkowane na biało. Od strony zachodniej znajduje się wieża na planie kwadratu, dwukondygnacyjna, zakończona tarasem, zwieńczona ośmiobocznym szczytem o konstrukcji szkieletowej i hełmem z chorągiewką. Znajdują się w niej okna ostrołukowe, portal zachodni również ostrołukowy. Wieża zwieńczona czterema sterczynami i ośmiobocznym ryglowym ostrosłupowym hełmem. Od wschodu nieco węższa wydzielona część prezbiterium. Wnętrze posiada strop płaski, drewniany, na zewnątrz dach dwuspadowy. Wyposażenie kościoła współczesne.
Pałac w Nowym Warpnie - Karsznie – pałac znajduje się w Karsznie – dzielnicy Nowego Warpna. Położony jest w odległości ok. 300 m od drogi wojewódzkiej nr 114, po jej zachodniej stronie. Droga prowadząca do pałacu krzyżuje się z drogą wojewódzką (ul. Szczecińską) w odległości ok. 100 m za zabytkowym kościółkiem w Karsznie (patrząc od centrum Nowego Warpna). Ze względu na zadrzewienie terenu, pałac nie jest bezpośrednio widoczny z drogi wojewódzkiej. Mimo reprezentacyjnego wyglądu pałac nie jest szeroko znany. Spowodowane to jest jego skrytym położeniem oraz faktem, że przez wiele powojennych lat nie był on publicznie dostępny (mieściła się w nim placówka Wojsk Ochrony Pogranicza, a następnie Straży Granicznej). Inicjatorem budowy pałacu i całego założenia pałacowo-parkowego był Albrecht von Enckevort – właściciel majątku Karszno od 1884 (w rękach rodziny Enckevortów Karszno pozostawało od 1766 do II wojny światowej). Pałac wybudowano w 1898 w stylu neorenesansu francuskiego. Wzory czerpano m.in. z architektury zamków nad Loarą. W 1945 majątek został upaństwowiony. W latach 1974–83 w pałacu przeprowadzono gruntowny remont dostosowując go do pełnionej funkcji placówki WOP. Na początku XXI w. użytkownikiem pałacu została Książnica Pomorska, która ulokowała tu swoją bibliotekę składową. W pałacu odbywać się także mają imprezy kulturalne, konferencje, wystawy oraz plenery artystyczne. Pałac jest budowlą jednopiętrową, podpiwniczoną, przykrytą mansardowym dachem z lukarnami (jedną od strony frontowej i trzema od strony tylnej). Obecnie dach jest pokryty blachą, pierwotnie był kryty łupkiem. Prostokątna bryła, zbudowanego z klinkierowej cegły pałacu, wzbogacona została:
- niewielkim ryzalitem środkowym w fasadzie frontowej; dwoma bocznymi,
- zakończonymi trójbocznie, wydatnymi ryzalitami w fasadzie tylnej;
- trójkondygnacyjną, kwadratową wieża przy elewacji bocznej, północnej;
- jednokondygnacyjną przybudówką, zakończoną półkoliście przy elewacji bocznej południowej.
Wieża przy elewacji północnej posiadała niegdyś wysoki, ozdobny hełm, zwieńczony metalową chorągiewką z datą wybudowania pałacu (1898). Elewacje pałacu urozmaicają liczne zdobienia w postaci gzymsów, opasek okiennych, półkolumn i pilastrów. Na elewacji frontowej umieszczono herb rodziny Enckevort. Wyposażenie ruchome pałacu nie zachowało się. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wymieniono także większość stolarki okiennej, podłóg, instalacji wewnętrznych itp. Całkowicie przebudowano klatkę schodową (dawną – drewnianą zastąpiła żelbetowa).
Umieszczone zdjęcia wykonano: sierpień 2015