Ornetamiasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Orneta, położone na Równinie Orneckiej, na Warmii.
W miejscu obecnej Ornety znajdowała się pruska osada Warmedith, wzmiankowana w 1308 roku. W 1313 r. miejscowość uzyskała prawa miejskie pod nazwą Wormitt. W latach 1340–1349 była siedzibą biskupów warmińskich; otrzymała zamek i mury obronne. W 1359 r. odnowiono przywileje miejskie na prawie chełmińskim. Od 1440 r. miasto było członkiem Związku Pruskiego. 21 stycznia 1454 r. odbył się tutaj zjazd miast warmińskich, który poparł Krzyżaków. Po wojnie trzynastoletniej (1454–1466) Orneta została przyłączona do Polski jako część Prus Królewskich. W 1627 r. miasto zniszczyli Szwedzi. Podczas potopu szwedzkiego (1655–1660) zabudowa została w ogromnym stopniu zrujnowana. Miary zniszczeń dopełnił wielki pożar z 1676 roku. W 1772 r. Orneta znalazła się w zaborze pruskim. W 1781 r. miasto zniszczył kolejny pożar. W 1800 r. istniała tu samodzielna gmina żydowska. W 1886 r. liczyła 149 osób, co stanowiło 3% ogółu mieszkańców miasta. Napływała też ludność ewangelicka, dysponująca od 1830 r. własnym kościołem. Rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XIX w., a zwłaszcza w jego ostatniej ćwierci. W 1867 r. wybudowano gimnazjum, w 1875 r. otwarto nowoczesny szpital miejski pod wezwaniem św. Elżbiety. Rozwinął się węzeł kolejowy, dzięki liniom do Olsztyna (1884), Melzaka (Pieniężna) (1885), Morąga (1894) i Lidzbarka Warmińskiego (1905). W 1901 r. miasto zostało zelektryfikowane, w 1911 r. – skanalizowane i zaopatrzone w sieć wodociągową. W 1902 r. powstało gimnazjum żeńskie, od 1925 r. ulokowane we wspólnym nowym gmachu z gimnazjum męskim. Armia Czerwona weszła tutaj 17 marca 1945 roku. W lipcu 1945 r. miasto przekazano władzom polskim. Odtąd zaczęła się jego kolonizacja przez osadników i przesiedleńców z Kresów Wschodnich. Okres PRL był czasem rozwoju, powstały nowe bloki mieszkalne i obiekty przemysłowe. W 1975 r. miasto znalazło się w województwie elbląskim. Od 1999 r. należy do powiatu lidzbarskiego w województwie warmińsko-mazurskim.
Ratusz - wybudowany w stylu gotyckim znajduje się w centralnej części rynku orneckiego. Powstał on w 1351 na miejscu dawnego domu kupieckiego. Pierwsza wzmianka o nim datowana jest na 1359. Obecny kształt bryły ratusza został nadany najprawdopodobniej w latach 1376-1389. Jest to budynek murowany z liczną zendrówką. W XV wieku ratusz został obudowany murowanymi budami, które wzmiankowane są już w 1423. W 1614 owe budy uzyskały status domków budniczych. Ratusz ornecki zbudowany jest na planie prostokąta, z dosyć znacznie rozczłonkowanym szczytem. Dach wieńczy ośmioboczna wieżyczka barokowa z galeryjką, która odnawiana była trzykrotnie w 1586, 1622 i 1832. W hełmie wieży umieszczony jest najstarszy na Warmii dzwon pochodzący z 1384.
Zabytkowe kamienice przy Placu Wolności.
Kościół świętego Jana Chrzciciela - rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Orneta archidiecezji warmińskiej. Jeden z zabytków miasta. Budowa kościoła rozpoczęła się w czasie urzędowania biskupa warmińskiego Hermana z Pragi (1338-1349), który obrał zamek w Ornecie za swoją siedzibę. Jej konsekracja pod wezwaniem Boga Wszechmogącego, Chwalebnej Dziewicy Maryi i św. Jana Ewangelisty, odbyła się pod przewodnictwem biskupa warmińskiego Henryka III Sorboma w 1379 roku. Od końca XIV wieku (pierwsza wzmianka pochodzi z 1394 roku) rozpoczęto dostawianie do naw bocznych tej samej wysokości kaplic, szeroko otwartych do wnętrza naw bocznych. W sumie powstało dziesięć kaplic. W 1494 roku kościół został ponownie konsekrowany. Nadano mu wtedy wezwanie świętych Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Od XVI wieku wygląd zewnętrzny nie ulegał zmianie. Świątynia była remontowana w 1525 roku, po zakończeniu wojny polsko-krzyżackiej. Mur został wtedy ozdobiony ceramiką ceglaną i zostały dobudowane szczyty kaplic. Około 1900 roku świątynia została dokładnie wyremontowana, jakkolwiek bez znaczących zmian konstrukcyjnych. Jest to budowla orientowana, wybudowana w stylu gotyckim, z cegły. Posiada kształt trójnawowej, czteroprzęsłowej bazyliki, bez wydzielonego prezbiterium oraz chóru. Nawa główna jest w nim znacznie podwyższona w stosunku do obu naw bocznych. Po stronie zachodniej znajduje się wieża o wysokości 45 metrów z wejściem głównym, wybudowana na planie kwadratu i wtopiona w korpus główny. Z jej lewej i prawej strony mieszczą się dwie większe, kaplice na planie kwadratu. Od wschodu i zachodu ściany zewnętrzne są opięte szkarpami, w których są wkomponowane mniejsze kaplice, sprawia to wrażenie istnienia czwartej i piątej nawy. Świątynia posiada obecnie osiem kaplic.
Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2016