Nawojowawieś położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Nawojowa.
Nawojowa została założona przez kasztelana krakowskiego Nawoja z Tęczyna. W latach późniejszych przeszła w ręce książąt Ostrogskich, była częścią ordynacji Ostrogskiej. W 1600 roku otrzymali ją na mocy ugody książęta Lubomirscy. Należało wówczas do tego majątku 25 osad położonych w górach: Szlachtowa, Czarnowoda, Jaworki, Białowoda (dziś gm. Szczawnica), Kunina, Bącza, Łazy, Popardowa, Margoń, Rybień, Homrzyska, Złotne, Czaczów, Barnowiec, Roztoka, Składziste, Maciejowa, Łabowa, Lachowiec, Kotów, Młyn, Nowa Wieś, Łosie, Krzyżówka, i Frycowa. W 1753 roku nastąpił podział ordynacji na mocy ugody zawartej w Kolbuszowej. Klucz nawojowski otrzymał ks. Lubomirski, starosta olsztyński. Wkrótce potem majątek w spadku przeszedł na rodzinę Stadnickich. Historyk Sądecczyzny Szczęsny Morawski wspomina o legendzie, według której podziemia liczące ponad 9 km długości łączyły Nawojową z zamkiem w Rytrze. Ponoć zaczynały się na wzgórzu za kościołem, na którym miał znajdować się zamek rycerza Nawoja. Mieszkańcy Nawojowej wsławili się w czasie wojen szwedzkich w 1656 roku napadem pod wodzą Kochowskiego na załogę szwedzką w Nowym Sączu. Szwedzi po jednodniowej walce musieli ustąpić z miasta. Pod koniec XIX wieku Nawojowa liczyła 742 mieszkańców, a wśród nich 185 osób uważano za bogatych, bowiem gospodarzyli na połowie roli, łąk i lasów. Nawojowa miała wówczas jednoklasową szkołę ludową i gminną kasę pożyczkową. Do parafii rzymskokatolickiej należało 15 miejscowości: Łęg, Kamionka Mała, Popardowa Niżna i Wyżna, Margoń, Kunina, Bącza, Frycowa, Rybień, Czaczów, Barnowiec, Homrzyska, Złotne, Maciejowa, Łabowa i Nowa Wieś. Parafię zamieszkiwało 3541 rzymskich katolików, 3440 grekokatolików, 1115 ewangelików i 101 Żydów. Ostatnie dwadzieścia pięć lat XIX wieku to okres rozwoju ekonomicznego Nawojowej, głównie za sprawą Edwarda Stadnickiego, właściciela majątku. Założona przez niego huta produkowała na rynek lokalny. Jej wyroby były cenione. W 1877 roku otrzymały medal na Krajowej Wystawie Rolniczej i Przemysłowej we Lwowie. Wnuk Edwarda Adam Stadnicki, który objął majątek po ukończeniu studiów leśnych w Monachium w 1904 r., prowadził bardzo efektywną i racjonalną gospodarkę leśną. W 1907 r. założył w Nawojowej tartak parowy i stolarnię, zatrudniając ponad 60 pracowników. Produkty tego zakładu eksportowano do Francji i Anglii. Dzięki osiągnięciom gospodarczym i pozycji towarzyskiej Stadnickich Nawojowa była miejscem wielu wydarzeń, np. w 1878 r. w lipcu Nawojową odwiedzili uczestnicy 12 walnego Zjazdu Towarzystwa Pedagogicznego odbywającego się w Nowym Sączu. W 1928 do Nawojowej przyjechali uczestnicy 5 Międzynarodowego Zjazdu Botaników, by obejrzeć rezerwat leśny założony w Łabowcu przez Adama Stadnickiego. Najbardziej jednak znanym i opisanym w kronikach towarzyskich wydarzeniem w Nawojowej była w styczniu 1937 r. wizyta księżniczki Juliany, późniejszej królowej Holandii (1948–1980), z małżonkiem księciem Bernardem zur Lippe Biesterfeldem. Z tej okazji Adam Stadnicki dla pary młodożeńców, ich przyjaciół i zaproszonych gości zorganizował polowanie w lasach ryterskich. W latach okupacji mieszkańcami w pałacu nawojowskim byli Juliusz Osterwa z żoną Matyldą z Sapiehów i córką Marią. Po wojnie Nawojowa zawsze była ośrodkiem administracyjnym szczebla podstawowego.
Pałac - między 1580 a 1590 rokiem Nawojowski postawił tutaj murowany dwór. W 1595 roku dobra nawojowskie przeszły w ręce Grzegorza Branickiego, a w 1601 roku stały się własnością Lubomirskich. Później przez jakiś czas należały do Sanguszków i powróciły do Lubomirskich. W 1763 roku właścicielem Nawojowej został Józef Massalski, który sprzedał ją w 1799 roku hrabiemu Franciszkowi Stadnickiemu. Jego potomkowie rozbudowali rezydencję i powiększyli park będący wokół niej. Stadniccy władali Nawojową aż do lat 40. XX wieku. W czasie II wojny światowej w pałacu stacjonowały wojska okupantów, a w 1945 roku majątek Stadnickich przejęło państwo. Od 1982 roku mieściła się tutaj siedziba Państwowego Technikum Hodowlanego (w latach stanu wojennego w pałacu stacjonowało ZOMO). Obecnie jest on niedostępny dla zwiedzających, a mieści się w nim teraz Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Starsza część Pałacu Stadnickich, zawierająca w sobie renesansowy dwór Piotra Nawojowskiego jest dwupiętrowa, z przyporami i wieżyczkami na narożach. W piwnicach zachowały się kamienne sklepienia, na wyższych piętrach portale, piece i posadzki, a w niektórych pomieszczeniach malowane plafony. Zachodnie, nowe skrzydło wzniesione zostało w układzie trzytraktowym. Po kilku przebudowach pod koniec XIX i na początku XX wieku ma ono charakter modernistyczny z elementami neogotyku. Przy pałacu znajduje się część parkowa obejmująca ok. 9 ha powierzchni. Znajduje się w nim bardzo zróżnicowana flora. Decyzją z 1966 r. park został wpisany do Rejestru Pomników Przyrody.Fauna też jest dość ciekawa. Od 2007 roku siedlisko nietoperzy – podkowca małego (Rhinolophus hipposideros), gnieżdżących się w pałacu, zostało wpisane do programu ochrony NATURA 2000.
Umieszczone zdjęcia wykonano: czerwiec 2012