Międzylesie miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzylesie nad Nysą Kłodzką, leżące na ziemi kłodzkiej.
Początki Międzylesia podobnie jak innych miejscowości nie są znane. Przyjmuje się, że we wczesnym średniowieczu mogła tu istnieć jakaś słowiańska osada, jednak warto zwrócić uwagę, że droga przez Przełęcz Międzyleską zaczęła pełnić rolę traktu handlowego łączącego Czechy ze Śląskiem znacznie później niż inne znane na ziemi kłodzkiej przejścia. Pod koniec XI wieku w tym miejscu na pewno istniała już osada, ponieważ w XIII wieku przekształciła się w miasto. Nie wiadomo kiedy dokładnie miało to miejsce, ale przyjmuje się, że Międzylesie otrzymały prawa miejskie między 1249 a 1290 rokiem. Pewne jest natomiast, że w 1264 roku miejscowość stała się siedzibą dóbr międzyleskich. W wydanym 30 kwietnia 1294 roku dokumencie król Czech Wacław II przekazał dobra międzyleskie wraz z miastem Międzylesie klasztorowi cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego, poprzedzając to lokacją na prawie niemieckim z tego samego roku. Za panowania Jana Luksemburskiego Międzylesie wraz z jego dobrami zostały odkupione od cystersów przez sprzymierzeńca króla, Ottona von Glubosa, zapoczątkowując tym samym okres posiadania Międzylesia przez ród Glubosów (Glaubitzów) pochodzących z Miśni. Za ich panowania rodu w 1358 roku wzmiankowano po raz pierwszy o funkcjonujących już na terenie miasta ławach mięsnych, chlebowych i rybnych oraz o pracujących: krawcach, szewcach i rzeźnikach. W Międzylesiu prowadzono wyszynk piwa i wódki, rozwijał się handel. Po śmierci Ottona von Glubosa w 1358 roku włości międzyleskie zostały podzielone pomiędzy jego synów. Część dóbr wraz z miastem otrzymał Otto Schramm, a po jego śmierci w 1407 roku śmierci jego syn Wolfhard. Koniec panowania Glubosów, usuniętych ze swoich dóbr, przyniosły ze sobą wojny husyckie, w trakcie których w 1428 roku doszczętne spalono miasto, w tym kościół Bożego Ciała oraz zburzono zamek. Dokonały tego wojska pod wodzą Jana Koldy. Jak głosi lokalna tradycja, uratowała się jedynie okopcona dymem płonącego miasta zamkowa wieża, nazwana później Czarną Wieżą, a samo miasto miało przez sto lat być opustoszone tak, iż zarosło lasem. W tym czasie miały miejsce częste zmiany właścicieli. W latach 1519-1523 dzierżawcą dóbr międzyleskich został Hans von Tschirnhaus, po to, aby ostatecznie od 1551 roku jego potomkowie stali się ich długoletnimi właścicielami. za swojego panowania Tschirnhausowie przeprowadzili nowe akcje osadnicze, wystarali się o potwierdzenie herbu miasta, przebudowali stary zamek, a w 1581 roku uzyskali odnowienie praw miejskich dla Międzylesia. Trzy lata później w miejscowości odbył się pierwszy jarmark. W latach 1580-1590 na bazie ruin starego zamku rozpoczęto budowę dworu. W latach 1600-1613 miasto otrzymało nowy murowany kościół parafialny, a w 1617 roku zbudowano na przedmieściu kościół św. Barbary. Rok później oddano do użytku murowany ratusz i szkołę. Miasto liczyło wówczas ok. 600 mieszkańców. W okresie wojny trzydziestoletniej okres rozwoju miasta został gwałtownie zahamowany, a w 1643 wojska szwedzkie doszczętnie je spaliły. W tej sytuacji następcy Tschirnhausów w 1653 roku sprzedali dobra międzyleskie magnatowi austriackiemu – hrabiemu Michaelowi Wenzelowi von Althann. Jego spadkobiercy w 1670 roku odbudowali kościół św. Barbary, pięć lat później kościół parafialny, a następnie szkołę, dokończyli budowę dworu, zbudowali pierwszy wodociąg oraz szpital dla ubogich. Po przyłączeniu hrabstwa kłodzkiego do Prus w 1742 roku Międzylesie zaczęło przeżywać swój renesans gospodarczy po zakończeniu wojen śląskich za sprawą rozwoju w mieście przemysłu tkackiego, który ulokowany został w warsztatach chałupniczych licznej grupy mieszkańców. Głównym wytwórcą i organizatorem handlu w Międzylesiu była rodzina kupiecka Ludwigów. W tym czasie powstało siedem drewnianych domków tkackich zwanych Domkami siedmiu braci. Wojny napoleońskie oraz ich konsekwencje spowodowały krach gospodarczy. W związku z tym rozwinęły się inne, alternatywne dla tkactwa zajęcia, powstały nowe cechy rzemieślnicze murarzy i kamieniarzy. W latach 1827-1833 wybudowana została szosa łącząca Wrocław z Wiedniem, a w 1875 roku przedłużono z Kłodzka linię kolejową, lokując w Międzylesiu dworzec graniczny, ponieważ trasa ta przez granicę prowadziła dalej do Pragi[14]. W okresie XIX wieku powstały nowe zakłady przemysłowe: fabryka przemysłu drzewnego, włókiennicze fabryki tekstylne oraz fabryka firanek. Koniec I wojny światowej oraz początek wielkiego kryzysu gospodarczego mającego miejsce w latach 1929-1933 spowodował, że zamknięte zostały w mieście największe fabryki, a miasto zaczęło się wyludniać. Okres II wojny światowej to dla miasta okres pracy na potrzeby wojny, z której wyszło ono bez większych materialnych zniszczeń. W 1945 roku Międzylesie decyzją mocarstw wraz z całą ziemią kłodzką zostało przyłączone do Polski, a jego dotychczasową niemiecką ludność wysiedlono w głąb Niemiec. Miasto zostało ponownie zasiedlone przez ludność polską z Kresów Wschodnich i nie utraciło praw miejskich. Wobec zamknięcia przejścia granicznego spowodowanego polsko-czechosłowackim konfliktem o ziemię kłodzką Międzylesie podupadło i zaczęło przekształcać się w rolnicze miasteczko. Dopiero dzięki ponownemu otwarciu przejścia granicznego w 1959 roku pojawiło się zainteresowanie Międzylesiem, którego konsekwencją było rozpoczęcie remontów zabytkowej zabudowy i kształtowanie, choć w ograniczonym zakresie infrastruktury turystycznej. Miasto było wówczas lokalnym ośrodkiem rolniczym, usługowo-handlowym, przemysłowym i letniskowo-turystycznym. Obecnie Międzylesie stanowi ośrodek przemysłowo-usługowy rejonu, a ze względu na atrakcyjne położenie, walory krajobrazowe i powiązania komunikacyjne ma szanse stać się ważnym ośrodkiem turystyczno–wypoczynkowym, co może zahamować odpływ ludności.
Kościół świętej Barbary - rzymskokatolicki kościół filialny należący do parafii Bożego Ciała w Międzylesiu. Jest to świątynia wzniesiona przez katolików na przedmieściu Międzylesia w 1491 roku, następnie została spalona przez Szwedów w 1643 roku, odbudowano ją w 1670 roku i konsekrowano w 1671 roku. Jest to budowla późnorenesansowa z elementami stylu gotyckiego. Kościół jest jednonawowy, posiada wyodrębnione i opięte skarpami prezbiterium zamknięte pięciobocznie. Nawa główna nakryta jest kasetonowym stropem, a prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo–żebrowym. Od strony zachodniej znajduje się czworoboczna wieża zwieńczona cebulastym hełmem z latarnią. Ołtarz główny pochodzi z 1831 roku i został wykonany według projektu J. Schramma, posiada starsze figury św. Barbary i św. Katarzyny. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Barbary wykonany przez malarza Bartscha z Bystrzycy Kłodzkiej. Ołtarz boczny poświęcony Najświętszej Maryi Pannie, jest drewniany, polichromowany i złocony, reprezentuje styl rokokowy, został wykonany w 2 połowie XVIII wieku, i jest ozdobiony figurami św. Franciszka Ksawerego i św. Ignacego. We wnętrzu znajduje się również epitafium J.C. Ludwiga w kształcie nagrobnej płaskorzeźby, reprezentujące styl klasycystycznym, powstałe w I połowie XIX wieku.
Międzylesie zachowało w pełni oryginalny zabytkowy układ urbanistyczny, który został ostatecznie ukształtowany w XVII wieku. Poza ten układ miasto praktycznie nie wyrosło do dzisiaj. Centrum stanowi bardzo wydłużony rynek o kształcie zbliżonym do klina, przy którym znajduje się znaczna większość najcenniejszych zabytków. Zabytkowe kamieniczki na rynku w Międzylesiu, pochodzą z XVIII i XIX w.
Ratusz z rynkiem jest główną częścią zachowanego w pełni, zabytkowego układu urbanistycznego. Siedzibą władz miasta jest ratusz, znajdujący się przy placu Wolności 1 (rynku)
Na pierwszym planie pomnik z napisem " W XV ROCZNICE WYZWOLENIA MIĘDZYLESIA 1945 - 1960 SPOŁECZEŃSTWO ".
Kościół Bożego Ciała - rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Międzylesie diecezji świdnickiej. Pierwotna świątynia wzmiankowana w 1384 roku, wzniesiona z drewna, została spalona w 1428 roku przez husytów. W tym samym roku została zastąpiona nową, również zbudowaną z drewna. Zburzona została w 1595 roku przez luteran, a na jej miejscu została zbudowana na nowo w latach 1600–1613 murowana budowla. W 1643 roku została splądrowana przez wojska szwedzkie, odnowiona i upiększona została w latach 1712–1713 z fundacji Althanow, uszkodzona w czasie pożaru Międzylesia w 1776 roku. Jest to kościół salowy, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, nakryty sklepieniem pozornym. W 1818 roku na miejscu polichromowanego stropu zostało założone obecne sklepienie. Polichromie zostały wykonane przez malarza z Lądka-Zdroju Retmana. We wnętrzu znajdują się: dwukondygnacyjna empora organowa. Prospekt organowy zbudowany w 1745 roku przez K. Krausego z Międzylesia o 27 głosach. Ambona została wykonana w 1760 roku i posiada kształt łodzi z reliefami: św. Krzysztofa, św. Augustyna nad brzegiem morza, kazanie św. Antoniego do ryb, wrzucenie Jonasza do morza. W prezbiterium są umieszczone rzeźby z 1713 roku: św. Jana Nepomucena, św. Eligiusza, św. Jana Ewangelisty, św. Jana Chrzciciela. Od zachodu znajduje się wieża zaprojektowana przez J. Carowe z 1699 roku. Świątynia połączona jest z zamkiem murowanym, krytym przejściem z 1778 roku.
Kolumna wotywna Najświętszej Maryi Panny - późnobarokowa wolnostojąca konstrukcja architektoniczna, w kształcie słupa, wsparta na cokole, zdobiona figurami świętych. Kolumna wykonana jest z szarego piaskowca. Stoi w centrum miasta, na trójkątnym wydłużonym rynku, w środkowej jego części na niewielkim skwerze otoczonym zielenią. Konstrukcja architektoniczna ustawiona jest na dwustopniowej ośmiobocznej płycie, na obrzeżach płyty osadzona jest balustrada wykonana z piaskowca wsparta na stylizowanych prostokątnych filarkach. Na środku płyty osadzony jest cokół kolumny w kształcie krzyża greckiego, którego ramiona tworzą cztery postumenty zakończone spłaszczonymi wolutami. Na wolutach stoją figury czterech świętych: Wacława, Benedykta, Huberta, Michała Archanioła. Na środku cokołu ustawiona jest czworoboczna stylizowana baza, na której osadzona jest okrągła wysoka kolumna. Na kolumnie, zwieńczonej toskańską głowicą stoi posąg Marii z Dzieciątkiem. Na cokole na czołowych ścianach krzyża greckiego napis z czterech stron: „ORA PRO NOBIS S. MARI”.
Pomnik " WILK MIĘDZYLESKI 2014 " rzeźba wilka - herb Międzylesia, którego miejscem posadowienia jest skwer na Placu Wolności w Międzylesiu. Pomnik został odsłonięty 7 listopada 2014 r. jako kolejna atrakcja Międzylesia.
Zamek w Międzylesiu - barokowy zespół zamkowo-pałacowy, z XIV w., przebudowany w latach 1580-1590, 1690; najcenniejszy zabytek w mieście, którego najstarsza część, czyli tzw. Czarna Wieża pochodzi ze średniowiecza; obecnie jest to budowla trzyskrzydłowa, której skrzydła północne i wschodnie pochodzą z okresu baroku, zaś południowe renesansu; wewnątrz znajduje się dziedziniec ozdobiony wieloma elementami architektonicznymi; zespół połączony jest z kościołem parafialnym przejściem galeriowym. Pierwotny zamek wzniesiono tu na miejscu wcześniejszego grodu w 1370. Był siedzibą rycerskiego rodu Glaubitzów i został zniszczony w czasie wojen husyckich. W latach 1580–1590 rodzina Tschirnhausów na miejscu zamku wzniosła renesansowy dwór, być może przez wykorzystanie fragmentów średniowiecznych, a na pewno przez dołączenie częściowo zachowanej wieży pierwotnego zamku. Do dwóch skrzydeł w latach 1614–1622 dobudowano następne dwa - południowe i wschodnie. W XVII wieku dwukrotnie uszkodzony – najpierw w czasie wojny trzydziestoletniej, później w wyniku pożaru miasta. W latach 1686–1695, już za panowania władających majoratem w Międzylesiu od 1653 Althannów, dwór został powiększony o nową część barokową według projektu włoskiego architekta Jakoba Carovy. Budowlę powiększono o nowe dwa skrzydła i mur, zamykający nowo powstały dziedziniec. W XIX wieku obiekt odrestaurowano; w 1945 uległ on niewielkiemu zniszczeniu. W 1974 rezydencję ponownie dotknął pożar. Całość założenia składa się z dwóch części: starszej - renesansowej, wielobocznej z wieżą, zgrupowanej wokół małego dziedzińca oraz nowszej z okresu baroku - dwuskrzydłowej, o wnętrzach nakrytych sklepieniami kolebkowymi i ozdobionych dekoracją stiukową. Z epoki renesansu pochodzi również brama wjazdowa z artystycznie wykonanym portalem oraz fragmenty dekoracji sgraffitowej na elewacjach zewnętrznych. Od nazwiska jednego z właścicieli zamku, Michaela Josepha Althanna (1798–1861), pochodzi nazwa starej odmiany śliwy, Renkloda hr. Althanna (niem. Graf Althanns Reneklode).
Umieszczone zdjęcia wykonano: październik 2016