ŁĘŻANY

http://polskiemiastawfotografii.blogspot.com/2010/10/ezany.htmlŁężany
wieś w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel.

Wieś założona została w 1359 r. W Łężanach ok. 1470 r. urodził się Fabian Luzjański, późniejszy biskup warmiński. Ojciec jego Marcin burgrabia Reszla i właściciel Łężan pochodził z rodziny Merkelingerode, która od nazwy wsi przybrała nazwisko von Lossainen. W spolszczeniu nazwisko to przybrało formę Luzjański. Miała na to wpływ żona Marcina Elżbieta Kościelecka, która męża poznała na dworze biskupa Pawła Legendorfa, jego matka była też z Kościeleckich. Właścicielem Łężan do 1551 r. był Jan Luzjański (brat biskupa Fabiana Luzjańskiego). Nie wiadomo kto został właścicielem majątku po śmierci Jana Luzjańskiego. Na początku XVII w. właścicielami Łężan była rodzina von Ölsenów. Jerzy von Ölsen w 1610 brał udział w Sejmiku Warmińskim, który odbywał się w Reszlu. Po Ölsenach właścicielami Łężan była rodzina Truchses von Wetzhausen. Przedstawiciel tej rodziny Jerzy Truches von Wetzhausen w 1621 r. reprezentował stany warmińskie w delegacji do króla Zygmunta III Wazy z prośbą o obniżenie podatków. Majątek Łężany dostał się później w ręce rodu Stanisławskich ( Albert Ludwik Stanisławski i jego następców, m.in. właścicieli Mołdyt). W XVIII w. dziedzicami Łężan była rodzina Gąsiorowskich znana z przywileju wystawionego przez biskupa Załuskiego na postawienie karczmy w Kabinach. Właścicielem Łężan od ok. 1885 r. był Gustaw Fischer, a później 1910 r. jego syn Reinhold von Fischer-Loßainen (kontradmirał, który uzyskał szlachectwo). W styczniu 1945 r., gdy Armia Czerwona zajęła Łężany właścicielem majątku była wdowa po Reinholdzie (jego druga żona). Sztab Czerwonoarmistów ulokował się w łężańskim pałacu, a majątek był użytkowany przez wojsko. Po 1945 r. w majątku utworzono tu PGR, który w 1954 r. przejęła Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie, przekształcona później w Akademię Rolniczo-Techniczną. Po transformacji ustrojowej pałac z majątkiem w Łężanach wydzierżawił poseł z ramienia SLD Tadeusz Matyjek. ART w Olsztynie weszła w skład nowo utworzonego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Uczelnia ta jest właścicielem i administratorem Łężan.

Pałac - wybudowano ok. 1910 r., kilkadziesiąt metrów na zachód od istniejącego wówczas dworu, na terenie parku krajobrazowego. Neobarokową budowlę wzniesiono na planie zbliżonym do prostokąta, którego oś biegnie z południowego zachodu na północny wschód. Pałac od strony północno-zachodniej posiada cztery kondygnacje, a od południowo-wschodniej trzy. Reprezentacyjny podjazd do pałacu zdobiony portykiem, znajduje się od tej pierwszej strony. Na lewo od portyku naroże pałacu zdobione jest wielokątną wieżą, której wnętrza stanowią część pomieszczeń odpowiednich kondygnacji. Przy ścianie północno-wschodniej usytuowana jest oszklona weranda, zdobiona u góry balustradami znajdującego się nad nią tarasu. Wejście kuchenne do pałacu znajduje się od strony południowo-wschodniej, a dalej w lewo ściana, łączy się z pałacową wieżą zakończoną czworobocznym dachem kopułowym, zwieńczonym wysoką latarnią. Za wieżą przy południowo-zachodniej ścianie znajduje się czwarte wejście do pałacu przez taras ogrodowy zdobiony pergolami. Mansardowy dach pałacu osłania ze wszystkich stron wielki czworokątny świetlik zlokalizowany nad klatką schodową i korytarzem najwyższej kondygnacji. W pałacu zachowały się elementy architektoniczne zdobiące pomieszczenia: sztukaterie na sufitach w pomieszczeniach reprezentacyjnych, marmurowe i ceramiczne kominki, kafelki ceramiczne ze scenami rodzajowymi w łazienkach i kuchni, dębowe boazerie i rzeźbienia balustrad głównej klatki schodowej. W pałacu szczególne wrażenie robi sala balowa. Sala ta posiada wysokość dwóch kondygnacji, a jej okna wychodzą ponad portykiem. W połowie wysokości sali znajduje się bogato zdobiona empora wychodząca z reprezentacyjnej klatki schodowej. Pałac w 1945 r. zajęty został przez Armię Czerwoną. W tym czasie spalony został pałac w Leginach, dwór w Woli i letnia rezydencja Fischerów, która znajdowała się w lesie przy zachodnim brzegu Jeziora Legińskiego (na prawo od drogi do Samławek). Był tam drewniany pawilon myśliwski usytuowany tuż obok wielkiego dębu. Dąb rośnie tam nadal. Pałac w Łężanach przejął później Fundusz Wczasów Pracowniczych na ośrodek wypoczynkowy. Staraniem Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie pałac powrócił w 1958 r. do majątku w Łężanach. Po kapitalnym remoncie w pałacu znajdowały się na dolnym parterze od strony parku: poczta, pracownie i magazyny. Na górnym parterze były kuchnia, wielka sala jadalni, pomieszczenia konferencyjno – seminaryjne (dawny salon, biblioteka, sala balowa), pracownie i przedszkole. Dyrektor Rolniczego Zakładu Doświadczalnego (RZD) mieszkał w antresoli nad kuchnią i przedszkolem. Na pierwszym piętrze pałacu znajdowały się pokoje gościnne i mieszkania: opiekuna studenckich praktyk, kierownika Gospodarstwa Rybackiego i administratora pałacu. Drugie piętro przeznaczone było na pomieszczenia hotelowe – głównie studentów odbywających praktyki. Później przeznaczenie pomieszczeń ulegało zmianom. W czasie gdy dzierżawcą pałacu (dłużej niż całego RZD) był poseł T. Matyjek spotykało się tu Prezydium Sztabu Wyborczego SLD i gościło tu dwóch prezydentów Polski i Litwy. Obecnie pałac jest pod bezpośrednim zarządem Uniwersytetu w Olsztynie. 













































Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2016