Dobczycemiasto w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dobczyce, położone w dolinie rzeki Raby, między Pogórzem Wiśnickim a Pogórzem Wielickim.
Dobczyce były miastem królewskim położonym w końcu XVI wieku w tenucie dobczyckiej w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego. Prawa miejskie zostały nadane Dobczycom około roku 1310. Na zamku dobczyckim wychowywał się święty Kazimierz, a Jan Długosz pisał część swych kronik i wychowywał synów królewskich. W 1450 r. w Dobczycach urodził się Leonard Vitreatoris polski astronom i matematyk, dziekan Akademii Krakowskiej (obecnie Uniwersytet Jagielloński). Mieszkańcy miasta cieszyli się przywilejami królewskimi, pozwalającymi np. na zakup soli z żup wielickich. W handlu duże znaczenie odgrywały w XVI i XVII wieku suszone śliwy, a także wełna i sukno. Po potopie szwedzkim koniunktura w Dobczycach załamała się. Kolejny okres wzmożonego rozwoju przypada dopiero na wiek XIX, został on jednak zahamowany pod koniec tego stulecia przez nieurodzaj i epidemię cholery. Znajduje się tu Jezioro Dobczyckie – sztuczny zbiornik wodny na Rabie (woda dla Krakowa i okolic), hotel, a także Muzeum Regionalne PTTK. 1 czerwca 2014 r. zdecydowano się na otwarcie zapory na Jeziorze Dobczyckim dla ruchu turystycznego. W latach 2014–2020 planuje się stopniowe zagospodarowywanie terenów wokół jeziora, głównie do celów edukacyjnych, turystycznych oraz na potrzeby sportów i rekreacji wodnej.
Do zabytków Dobczyc zalicza się:
- Kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (Kościół parafialny) z XIX w.
- Kościół Św. Jana Chrzciciela
- Ruiny zamku królewskiego oraz murów miejskich z XIV w.
- Skansen wpisany na listę obiektów małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Miasteczko jest bardzo ciekawe. Polecamy spacer od rynku do zamku. Zamek jest bardzo ciekawym miejscem do zobaczenia. Spodoba się dzieciom i dorosłym. Skansen niewielki ale dobrze utrzymany i posiada ciekawe zbiory przedmiotów z dawnych lat. Widoki z zamku zapierają dech, szczególnie w stronę zapory. Wielkie wrażenie zrobił również na nas widok na zaporę i zamek, na dole od strony rzeki. Warto odbyć taką wycieczkę.
W rynku stoi wieża strażnicy OSP. Tarcza zegara od strony południowej spieszy o 5 minut - jest to tak zwany czas południowodobczycki .
Figura Św. Jana Nepomucena - wykonana jest z kamienia i osłonięta metalowym daszkiem. Przedstawia postać św. Jana Nepomucena z krzyżem na ręku. Na cokole widnieje napis: „A. D. 1782". Pod nim, wyryte w marmurze słowa: "W grudniu 1942 r. hitlerowscy żandarmi: Pulowski i Szymański-Drachenberg we furji germańskiej świętokradzką reką zbeszcześcili i uszkodzili tę figurę. Zrekonstruowano ją w kwietniu 1946r.” Posąg św. Jana Nepomucena stoi w rynku obok dawnego młyna. W miejscu tym płynęła niegdyś Młynówka. Święty, jako patron mostów i orędownik w czasie powodzi, strzegł miasta przed wylewami niespokojnej rzeki. Barokowa piaskowcowa figura wykonana została w 1782 roku. Figura została odnowiona w roku 1993. Podczas renowacji wykonano prace związane z odsoleniem, usunięciem roślinności środkiem chemicznym, wymyciem i utwardzeniem kamienia. Ubytki uzupełniono przez kitowanie. Wykonana została hydrofobizacja, dzięki której kamień oddycha i nie przyjmuje wody.
Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych - neoromański kościół z elementami neogotyku. Znajduje się on w Dobczycach przy Rynku. Wzniesiony został w latach 1947-1949. Kościół jest budową trójnawową z typem bazylikowym z wieżą umieszczoną na osi nawy głównej. Wewnątrz kościoła w przedsionku po prawej stronie wisi drewniany gotycki krucyfiks z II poł. XV wieku. Przy drzwiach znajduje się jeden z najstarszych zabytków - dawna chrzcielnica pochodząca z XIII wieku wykonana z piaskowca obecnie pełniąca role kropielnicy. Wewnątrz kościoła podziwiać można figurę Chrystusa Frasobliwego z XVIII wieku oraz XVII wieczną chrzcielnicę z czerwonego marmuru będącą fundacją starosty dobczyckiego Sebastiana Lubomirskiego. Ściany kościoła zostały pokryte polichromią przedstawiającą cuda i naukę Jezusa wykonaną w latach 1985-1988 przez krakowskiego artystę Jerzego Witkowskiego. Ołtarz główny to tryptyk w którego części centralnej umieszczono polichromowaną gotycką pietę łączoną z warsztatem Wita Stwosza datowaną na XV wiek. Figurę odnawiano w 1960 i ponownie w 1986.
Kościół św. Jana Chrzciciela - Pierwsza świątynia na obszarze dzisiejszego miasta istniała prawdopodobnie już w XIII w. Na jej miejscu zaczęto budować w 1828 r. obecny, klasycystyczny kościół. Przy kościele wzniesiono w XIX w. dzwonnicę. W jej środkowej arkadzie umieszczono dzwon "Jan" odlany w 1504 r. Dzwon ma średnicę 105 cm i jako jedyny przetrwał II wojnę światową. Po obu stronach zawieszone są dwa mniejsze dzwony wykonane w 1975 r. Poświęcono je Matce Bożej Częstochowskiej oraz św. Kazimierzowi. Obok dzwonnicy znajduje się pomnik przyrody Lipa "Marysieńka". Została ona posadzona dla uczczenia zwycięstwa króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku. Niestety podczas II wojny światowej była mocno uszkodzona dlatego odnowiono ją w latach 80 i 90 XX wieku.
XIV- i XV-wieczne miejskie mury obronne to najcenniejszy zabytek miasta i unikalne w skali kraju dziedzictwo kulturowe. W okresie świetności miasta miały kształt nieregularnego pięciokąta, niemal 700 m długości oraz 1,5 m grubości. Podczas potopu szwedzkiego miasto na wzgórzu Zamkowym zostało zniszczone. Ucierpiały również jego obwarowania. Dziś najlepiej zachowany 60-metrowy fragment murów wraz z ruinami baszty i bramą wjazdową można oglądać od ul. Kazimierza Wielkiego. W jedną ze ścian bramy wjazdowej wmurowano tablicę upamiętniająca 600-lecie lokacji miasta. Dokonał jej na prawie niemieckim król Kazimierz Wielki.
Zamek królewski położony na skalistym wzgórzu nad Rabą, a ściślej nad Jeziorem Dobczyckim, powstałym ze spiętrzenia wód Raby. Zapora jeziora wsparta jest o wzgórze zamkowe. Prawdopodobnie już na początku XIV wieku istniała tutaj ukształtowana warownia. Po raz pierwszy źródła pisane wspominają o zamku w 1362 r., jednak już wcześniej miejsce to było ufortyfikowane, ponieważ w 1311 r., podczas trwającego w Krakowie buntu wójta Alberta, król Władysław I Łokietek właśnie w Dobczycach wydał dokument pozbawiający dóbr zbuntowanych mieszczan krakowskich. W kolejnych wiekach zamek doczekał się gruntownej przebudowy. Składał się z zamku górnego i dolnego. W czasach Kazimierza Wielkiego mury miały od 5 do 9 metrów grubości, a zamek był silnie ufortyfikowaną twierdzą. W 1398 roku zamek był miejscem pobytu króla Władysława Jagiełły i jego żony Jadwigi. W 1467 r. zamek opanowali "Bracia Żebracy", czyli niepłatni polscy żołnierze, których z zamku wyrzuciły wojska starosty krakowskiego Mikołaja Pieniążka i następnie zdobyły ich ufortyfikowaną siedzibę na Górze Wapiennej, nazwanej po tym wydarzeniu „Trupielec". Na zamku Jan Długosz nauczał dzieci Kazimierza Jagiellończyka - królewiczów Zygmunta, Aleksandra, Władysława, Fryderyka, Jana i Kazimierza. W 1473 r. przez kilka miesięcy przebywał tu królewicz Kazimierz po powrocie z nieudanej wyprawy po koronę węgierską.
Kamienne schody od 1907 r. prowadzą na wzgórze staromiejskie do Kościoła św. Jana Chrzciciela. Po prawej stronie schodów znajduje się cmentarz Jeleniec oraz lipa "Marysieńka" upamiętniająca zwycięstwo pod Wiedniem w 1683 r. (w niszy lipy umieszczona została figura N.P.M. Niepokalanie Poczętej). Na szczycie schodów usytuowane zostały dwie kamienne figury z 1768 r. przedstawiające św. Jana Nepomucena oraz Najświętszą Marię Pannę. Rzeźby te stały niegdyś przy moście na rzece Rabie. Podczas II wojny światowej zostały zrzucone przez Niemców do rzeki. Wydobyte przez mieszkańców w 1970 r. zostały przeniesione w obecne miejsce.
Skansen drewnianego budownictwa ludowego powstał u podnóża zamku w latach 1968-74. Składają się na niego zabudowania wiejskie z okolic Dobczyc i Myślenic. Skansen tworzy 6 drewnianych budynków. Do najciekawszych budowli należą: karczma „Na Zbóju” z 1830 r. przeniesiona z Krzyszkowic k/Myślenic; spichlerz zbożowy z 1863 r. z imitacją murowanego paleniska kowalskiego oraz ekspozycją narzędzi i wyrobów kowalskich; wozownia z 1868 r. odbudowana współcześnie oraz serownik (następnie przekształcony w kurnik) z 1890 r. przeniesiony z majątku Gaik w Brzezowej. Obecnie mieści się w nim wystawa sprzętów gospodarskich i rolniczych.
Przy skansenie rosną urokliwe stare wierzby.
Jezioro Dobczyckie (Zbiornik Dobczycki) - zbiornik zaporowy (zbiornik retencyjny) położony w województwie małopolskim pomiędzy Myślenicami a Dobczycami, utworzony w 1986 roku poprzez spiętrzenie wód Raby przez zaporę, która ma 30 m wysokości i 617 m długości. Zbiornik ma powierzchnię ok. 10,7 km² i pojemność całkowitą 127 mln m³. Decyzja o budowie zbiornika zapadła w 1970 roku. Jego wypełnienie zostało poprzedzone wycięciem lasów (70 ha), przeniesieniem miejscowości, dróg, cmentarza, szkół, zakładów. Oddanie do użytku Zbiornika rozwiązało problem powodzi spowodowanych wylewami rzeki Raby. Jezioro Dobczyckie dostarcza wodę pitną między innymi do pobliskiego (około 20 km) Krakowa (około 55% zapotrzebowania). Woda pobierana jest przez 6 pomp diagonalnych, znajdujących się w żelbetowej wieży o wysokości 40 m, wybudowanej w pobliży Brzączowic. Poniżej zbiornika funkcjonuje elektrownia wodna o mocy 2,5 MW. Znajdują się w niej dwie turbiny Kaplana oraz dwa generatory. Średnia roczna produkcja elektrowni wynosi 9,6 GWh. Stworzenie sztucznego jeziora stworzyło dogodne warunki dla ptactwa wodnego (czapla siwa, mewa śmieszka, mewa pospolita, łabędź niemy).
Widoki z zamku na okolice:
Umieszczone zdjęcia wykonano: czerwiec 2012