NIWISKA

http://polskiemiastawfotografii.blogspot.com/2010/10/niwiska.htmlNiwiska
wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Niwiska.

Niwiska leżą przy drodze powiatowej relacji Kolbuszowa – Niwiska – Tuszyma, 12 km na południowy zachód od Kolbuszowej. Sołectwo zajmuje powierzchnię 23.87 kilometrów kwadratowych, z czego niemal połowę stanowią kompleksy leśne - pozostałości Puszczy Sandomierskiej. Wieś została lokowana w 1565 r. przez Gabriela Krasowskiego, w dobrach Stanisława Tarnowskiego z Rzemienia. Wieś powstała na "surowym korzeniu", na prawie magdeburskim, wśród rozległych lasów Puszczy Sandomierskiej. Jej społeczność stanowiła mieszanka Polaków, Tatarów, Wołochów, Niemców, Rusinów, Czechów, Szwedów, Żydów i innych, o czym świadczą również dzisiejsze nazwiska. Pierwsi mieszkańcy Niwisk prowadzili gospodarkę rolno-hodowlaną uzupełnianą bartnictwem. Na słabych glebach wysiewano głównie żyto, owies i jęczmień, ważną rolę w gospodarce odgrywała hodowla trzody chlewnej wypasanej na żołędziach dębowych i buczynie. Od 1591 istniała w tu, na przełomie XVI i XVII wieku huta szkła. W roku 1593 Zofia Tarnowska ufundowała na pagórku zwanym Niedźwiedzią Górą modrzewiowy kościół pw. św. Mikołaja jako wotum za nawrócenie z arianizmu dzięki kazaniom ks. Piotra Skargi. W 1598 r. za zgodą biskupa krakowskiego kościół otrzymał uposażenie i stał się filią parafii Rzochów w dekanacie mieleckim, posiadając własnego duszpasterza zależnego od parafii macierzystej. W 1619 r. kościół został konsekrowany przez biskupa Waleriana Lubienieckiego. Z 1602 r. pochodzi pierwsza wzmianka o szkole parafialnej, a z 1728 r. - o szpitalu dla ubogich. Po pożarze kościoła z 1876 wybudowano staraniem ks. Józefa Grabowskiego nowy, murowany kościół, konsekrowany przez Ignacego Łobosa, biskupa tarnowskiego W 1925 r. bp Leon Wałęga erygował samodzielną parafię. W czasie II wojny światowej Niwiska należały do niemieckiego poligonu SS TruppenÜbungsPlatz Heidelager z siedzibą w Pustkowie k. Dębicy. W sąsiedniej wsi Blizna Niemcy dokonywali prób z bronią rakietową V-1 i V-2. Tak Niwiska z okolicą stały się bazą dla penetrujących poligon członków wywiadu Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Wysiedlony z Niwisk proboszcz, a zarazem kapelan AK, ks. Jan Kurek, mieszkał przez pewien w szkole w sąsiedniej miejscowości Hucisko, gdzie z narażeniem życia odprawiał nabożeństwa i przewoził do Komendy Obwodu AK w Kolbuszowej części broni V zdobytej przez partyzantów. Stamtąd trafiała do Warszawy i Londynu. Ostatnim żyjącym dziedzicem wsi był dr Jan Hupka (1866-1952) – zasłużony dla kraju i regionu poseł na Galicyjski Sejm Krajowy i do Rady Państwa w Wiedniu, wieloletni marszałek powiatu kolbuszowskiego. 

Do dziś w tej miejscowości zachowały się resztki parku krajobrazowego (ze starym drzewostanem) w którym umiejscowiony jest secesyjny pałac czy dwór (nazwa sporna, źródła podają różną nazwę) – ostatniego właściciela Niwisk – dr Jana Hupki (prawnika, posła na sejm galicyjski, członka Naczelnego Komitetu Narodowego, prezesa Polskiego Towarzystwa Emigracyjnego, prezesa rady powiatowej kolbuszowskiej, publicysty). Dr Jan Antoni Ernest Hupka był ostatnim właścicielem dóbr Niwiska wraz z dworem i resztą zabudowań założenia dworskiego .W 1896 r. wstąpił w związek małżeński. Z inicjatywy jego małżonki nastąpiła wówczas ostatnia rozbudowa dworu. Dr Jan Hupka zwrócił się do Karola Józefa Frycza wybitnego malarza i scenografa, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie o zaprojektowanie i wykonanie wnętrza swojego dworu w Niwiskach. Karol Frycz, który był wcześniej związany z J.Hupką poprzez wspólną działalność w kabarecie „Zielony Balonik”, przyjął tę ofertę ówczesnego marszałka Sejmu Krajowego we Lwowie i wykonał około 1912 roku zaprojektowane przez siebie wnętrze dworu. e dworze zobaczyć można piękną secesyjną polichromię z 1912 roku autorstwa Karola Józefa Frycza. Najciekawsze malowidło znajduje się w dawnej jadalni a zarazem największym pomieszczeniu we dworze. Ściany tej sali ozdabiają duże pawie, stąd nazwa „Pod Pawiami”.W pomieszczeniach biblioteki znajdują się dwie sale w których znajdują się zabytkowe polichromie. Jest to sala pod makami i pod wronami. Obecnie dwór ten jest siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury i Biblioteki .Obok dworu stoi frontem do niego murowana i parterowa oficyna dworska, wzniesiona na początku XIX wieku. Obecnie mieści się w niej biblioteka. W obrębie dawnego założenia parkowo – dworskiego zwraca jeszcze uwagę pseudogotycki murowany i piętrowy spichlerz dworski z końca XIX wieku.















Umieszczone zdjęcia wykonano: lipiec 2012